Analiza nga BBC/ Pushtimi i Ukrainës, nga qëllimi i Putinit te hapi i radhës. Mediat e huaja “zbërthejnë” agresionin rus

Vladimir Putin “bombardoj” paqen në  Evropë duke e shtyrë drejt luftës një demokraci prej 44 milion banorësh me justifikim se UKraina me prirjen nga Perëndimi ishte një kërcënim. Në në këto kushte  Rusia ndihej e kërcënuar.Por pas më shumë se një muaji bombardime, mijëra vdekje në qytete të rrënuara dhe shpërngulje të 10 milionë njerëzve brenda Ukrainës dhe më gjerë, mbeten pyetjet: cili është qëllimi i tij dhe a ka rrugëdalje?
Cili ishte qëllimi i Putinit?
Qëllimi fillestar i liderit rus ishte të mposhtte Ukrainën dhe të rrëzonte qeverinë e saj, duke i dhënë fund për mirë dëshirës së tij për t’u bashkuar me aleancën mbrojtëse perëndimore, NATO. Por pushtimi është bllokuar dhe ai duket se i ka zvogëluar ambiciet e tij.
Duke nisur pushtimin më 24 shkurt, ai i tha popullit rus se qëllimi i tij ishte “çmilitarizimi dhe denazifikimi i Ukrainës”, për të mbrojtur njerëzit e nënshtruar ndaj asaj që ai e quajti tetë vjet ngacmim dhe gjenocid nga qeveria e Ukrainës. “Nuk është plani ynë për të pushtuar territorin ukrainas. Ne nuk synojmë t’i imponojmë askujt asgjë me forcë,” këmbënguli ai.
Pretendimet e nazistëve dhe gjenocidit në Ukrainë ishin krejtësisht të pabaza, por ishte e qartë se Rusia e pa këtë si një moment kyç. “E ardhmja e Rusisë dhe vendi i saj i ardhshëm në botë janë në rrezik”, tha shefi i inteligjencës së jashtme Sergei Naryshkin.
A i ka ndryshuar Putini synimet e tij?
Rusia duket se i ka ulur ambiciet e saj, duke pretenduar se ka “përmbushur përgjithësisht” qëllimet e fazës së parë të pushtimit, të cilën ajo e përcaktoi si reduktim të konsiderueshëm të potencialit luftarak të Ukrainës.
Qëllimi kryesor, thuhet tani, është “çlirimi i Donbasit” – duke iu referuar gjerësisht rajoneve lindore të Ukrainës, Luhansk dhe Donetsk. Më shumë se një e treta e kësaj zone ishte pushtuar tashmë nga separatistët e mbështetur nga Rusia në një luftë që filloi në 2014.
Rusia dëshiron të marrë gjithçka, siç u shpreh nga presidenti Putin kur njohu se e gjithë zona u përkiste dy shteteve kukull ruse në prag të pushtimit. Ajo gjithashtu do të përpiqet të kontrollojë territoret ukrainase përgjatë bregut jugor, në lindje nga Krimea deri në kufirin rus.
Dhe kërkesa e tij më e gjerë ka të bëjë ende me sigurimin e neutralitetit të Ukrainës në të ardhmen.
Pse Putini dëshiron një Ukrainë neutrale
Që kur Ukraina arriti pavarësinë në vitin 1991, ndërsa Bashkimi Sovjetik u shemb, ajo gradualisht ka kthyer sytë drejt Perëndimit – si BE ashtu edhe NATO.
Udhëheqësi rus synon ta ndryshojë këtë, duke e parë rënien e Bashkimit Sovjetik si “shpërbërje të Rusisë historike”. Ai ka thënë se rusët dhe ukrainasit janë një popull dhe i ka mohuar Ukrainës historinë e saj të gjatë: “Ukraina nuk ka pasur kurrë tradita të qëndrueshme të shtetësisë së vërtetë,” pohoi ai.
Ishte presioni i tij ndaj liderit pro-rus të Ukrainës, Viktor Janukoviç, për të mos nënshkruar një marrëveshje me Bashkimin Evropian në vitin 2013 që çoi në protesta që përfundimisht rrëzuan presidentin ukrainas në shkurt 2014.
Rusia më pas pushtoi rajonin jugor të Krimesë të Ukrainës dhe shkaktoi një rebelim separatist në lindje dhe një luftë që mori 14,000 jetë.
A ka ndonjë mënyrë për t’i dhënë fund kësaj lufte?
Të dyja palët kanë bërë përparim në negociata, por perspektiva e një takimi ku përfshihen dy presidentët, i konsideruar kyç nga Kievi për t’i dhënë fund “fazës së nxehtë” të luftës, duket disi larg.
Ukraina ka tre kërkesa thelbësore: një armëpushim, garanci sigurie dhe sigurimin e sovranitetit dhe integritetit të saj territorial.
Garancitë e sigurisë do të nënkuptonin mbrojtje ligjërisht të detyrueshme nga një grup vendesh aleate që do të parandalonin në mënyrë aktive sulmet dhe “të merrnin pjesë aktive në anën e Ukrainës në konflikt”.
Rusia dëshiron që Krimea të njihet si ruse dhe zonat e kontrolluara nga separatistët të njihen si të pavarura. Kjo çështje nuk do të zgjidhet përpara një armëpushimi, pasi Presidenti Zelensky thotë se çdo vendim historik do të duhet të hidhet në një referendum.
Por sigurimi i tërheqjes ushtarake ruse në pozicionet e paraluftës do të jetë një vijë e kuqe si për Ukrainën ashtu edhe për Perëndimin, të cilët do të refuzojnë të pranojnë një tjetër nga “konfliktet e ngrira” të Rusisë, thotë Marc Ëeller, profesor i së drejtës ndërkombëtare dhe ish-ekspert i ndërmjetësimit të OKB-së.
Problemi i Putinit me NATO-n
Për udhëheqësin e Rusisë, aleanca ushtarake mbrojtëse prej 30 anëtarësh e Perëndimit ka një qëllim, të ndajë shoqërinë në Rusi dhe përfundimisht ta shkatërrojë atë.
Përpara luftës, ai kërkoi që NATO-ja ta kthehet pas në vitin 1997 dhe të ndryshojë zgjerimin e saj drejt lindjes, duke hequr forcat dhe infrastrukturën ushtarake nga vendet anëtare që iu bashkuan aleancës nga viti 1997 dhe duke mos vendosur “armë goditëse pranë kufijve të Rusisë”. Kjo përfshin Evropën Qendrore, Evropën Lindore dhe Balltikun.
Në sytë e Presidentit Putin, Perëndimi premtoi në vitin 1990 se NATO do të zgjerohej “asnjë centimetër në lindje”, por gjithsesi e bëri këtë.
A ka Putin plane që dalin përtej Ukrainës?
Nëse ka, pengesat e tij ushtarake në Ukrainë mund të kenë ndaluar tani për tani çdo ambicie më të gjerë përtej shtetit të Zelensky-t.
Pas disa orësh bisedash me liderin autoritar të Rusisë, kancelari gjerman Olaf Scholz përfundoi: “Putini dëshiron të ndërtojë një perandori ruse… Ai dëshiron të ripërcaktojë rrënjësisht status quo-në brenda Evropës në përputhje me vizionin e tij. Dhe ai nuk ka asnjë shqetësim për përdorimin e forca ushtarake për ta bërë këtë”.
Tatiana Stanovaya e firmës së analizës RPolitik dhe Qendra e Moskës Carnegie i frikësohet një spiraleje në një konfrontim të ri të Luftës së Ftohtë: “Kam parandjenja shumë të forta se ne duhet të përgatitemi për një ultimatum të ri ndaj Perëndimit, i cili do të jetë më i militarizuar dhe agresiv sesa mund të kishim imagjinuar.”
Përpara luftës, Rusia kërkoi që të gjitha armët bërthamore amerikane të ndaloheshin përtej territoreve të tyre kombëtare. SHBA-ja kishte ofruar fillimin e bisedimeve për kufizimin e raketave me rreze të shkurtër dhe të mesme, si dhe për një traktat të ri për raketat ndërkontinentale, por ka pak mundësi që kjo të ndodhë tani për tani.
Çfarë hapi do të bëjë Rusia në vijim?
Presidenti Putin ka mbetur i habitur nga shkalla e përgjigjes perëndimore ndaj pushtimit të tij. Ai e dinte se anëtarët e NATO-s nuk do të vendosnin kurrë këmbë në Ukrainë, por ai nuk mund ta merrte me mend shkallën e sanksioneve që tashmë kanë një efekt dramatik në ekonominë e Rusisë – dhe është tërbuar në maksimum.
(Përkthyer dhe përshtatur në shqip nga BBC)