Marrëdhënia e kryeministrit Edi Rama me Erdogan dhe sjellja e tij ndaj Greqisë është vënë në fokus të mediave greke. Duke e quajtur narcisist, ish-basketbollist ndërkombëtar dymetërsh, artist i çuditshëm dhe pasardhës i regjimit të Hoxhës, shkruhet se Rama po sillet në mënyrë të pahijshme ndaj Greqisë.
Ata kanë përmendur se Rama ka qënë i favorizuar në shumë drejtime nga Greqia, që kur ishte kryebashkiak i Tiranës. Po ashtu, ata vënë theksin në sjelljen e Ramës që mbajti ndaj Greqisë në samit, sjellje që për ‘Protothema‘ ishte e pahijshme dhe mosmirënjohës.
Sipas tyre, Rama ka treguar mosmirënjohjen e tij me një faull. Pak para konferencës, duke folur në kanalin e faqes së lajmeve pan-evropiane Euractiv, ai tha se Greqia po mashtronte Bashkimin Evropian për të hyrë me mashtrim në klubin e tij. Pa takt diplomatik, ai vazhdoi duke thënë troç se: “ka marrë para nga Europa, ka pasur një periudhë lulëzimi dhe më pas ka përfunduar shumë keq”.
Media greke paralajmëron se sjellja politike e Ramës do jetë me pasoja. Sipas tyre marrëdhëniet greko-shqiptare kanë qenë të luhatshme dhe kurrë plotësisht të lulëzuara.
“Rama është socialist, ashtu siç është nacionalist, populist, i ngatërruar me interesa të dyshimta biznesi”-shkruhet në artikull.
Shkrimi i Plotë i Protothema.gr:
Aeroporti ndërkombëtar i Rinasit, pak kilometra jashtë Tiranës, quhet “Nënë Tereza”. Sheshi i dytë më i madh i kryeqytetit shqiptar mban të njëjtin emër. Përfaqësues i denjë i shkollës lokale, kryeministri 58-vjeçar i vendit, Edi Rama, i cili u zgjodh tre herë radhazi për dhjetë vjet. Me një stil të vetëkënaqur, gati narcisist, ky ish-basketbollist ndërkombëtar dymetërsh, artist i çuditshëm dhe pasardhës i regjimit të Hoxhës, sillej në mënyrë të pahijshme ndaj Greqisë fqinje. Aq më tepër mosmirënjohës, duke qenë se ai u favorizua në shumë drejtime nga Greqia europiane, që në kohën kur ishte kryebashkiak i Tiranës.
Duke konfirmuar thënien “nuk ka armik më të sigurt se ai që ka përfituar”, ai ka treguar mosmirënjohjen e tij me një faull. Pak para konferencës, duke folur në kanalin e faqes së lajmeve pan-evropiane Euractiv, ai e thirri me arrogancë Greqinë se po mashtronte Bashkimin Evropian për të hyrë me mashtrim në klubin e tij. Pa takt diplomatik, ai vazhdoi duke thënë troç se “ka marrë para nga Europa, ka pasur një periudhë lulëzimi dhe më pas ka përfunduar shumë keq”.
Në tonin e radhës ai ka realizuar performancën e tij, e cila është larg besës tradicionale shqiptare. Ai shprehu keqardhjen e tij që këto “nuk u dhanë siç duhet” dhe iu referua në mënyrë indirekte, por vrazhdë, dinakërisë së grekëve në Luftën e Trojës dhe Kalit të Trojës! Njëkohësisht si dashamirës i gatimit tentoi të ëmbëlsonte pozicionet e tij të gabuara. Me fjalë të sheqerosura, si shurupi i trashë në “kaimatsina”, byrekun me krem vendas, ai mirëpriti Kyriakos Mitsotakis, duke theksuar se nuk e fsheh se e konsideron si kryeministrin më të mirë grek. Megjithatë, ai mbajti rezervat e tij ideologjike për identitetin e tij politik, duke i njoftuar audiencës se ai vetë është socialist.
Pasardhës i Partisë Hoxha, pra pasardhës i Enver Hoxhës, si Partia Socialiste Shqiptare, të cilën ai drejton, është evolucioni i Partisë së Punës Komuniste, e cila për 46 vjet në pushtet ka futur në kurth 3 milionë banorët e vendit të izoluar nga bota. Pra Rama është socialist, ashtu siç është nacionalist, populist, i ngatërruar me interesa të dyshimta biznesi. Këto, megjithatë, cilësitë e tij shumë më të qëndrueshme janë të heshtura nga sinafi i tij.
Mbi të gjitha, megjithatë, ata që e rrethojnë po përpiqen të maskojnë në manifestimet e tij më mbrojtëse se ai është një mik i pasionuar dhe i shquar i neosulltanit Tajip Erdogan, për të cilin ai nuk kursehet në lavdërimet dhe vlerësimet publike. Pavarësisht rekomandimeve, Rama i paepur e lavdëron kudo që është dhe kudo që të jetë. Ata janë takuar katër herë vetëm këtë vit. Fshatrat që i bëjnë të gjitha të mirat. Me urdhër të tij, ai mbyll shkollat në Tiranë, të cilat Ankaraja i konsideron bastione të gylenistëve.
Ai shfaqet si një skeparni cigan kur merr pjesë në takimet “zyrtare” me shokun e Erdoganit, politikani turk qipriot Ersin Tatar, gjatë përpjekjeve të vazhdueshme të Turqisë për të legjitimuar pseudoshtetin. Ankaraja e mbështet financiarisht Shqipërinë: ndërtoi një xhami të madhe në qendër të Tiranës, ngriti qindra apartamente për viktimat e tërmetit në vend, e furnizon atë me drone turq. Natyrisht me dëmshpërblimin. Asgjë nuk jepet falas.
Në fund të fundit, nuk i mjafton Erdoganit, në këmbim të ndihmës që gjoja ofron me madhështi, t’i japë emrin e tij sheshit qendror të qytetit të vogël shqiptar Latsi. Kërkon shumë më tepër. Ai thuhet se po i kërkon vendit të presë si një strehë të sigurt udhëheqësit islamikë të Vëllazërisë Myslimane që u larguan nga Egjipti. Ai kërkon një lidhje më të fortë me axhendën e tij islamike dhe synon – duke vënë bast mbi “pazaret” e Ramës për ta luajtur atë si sundimtar të “Shqipërisë së Madhe” dhe udhëheqës të një fuqie rajonale – të bëjë kryeministrin shqiptar diçka si një pasha neo-otoman në rajon.
Si pasojë, Shqipëria bëhet, sipas diktatit të Portës së Lartë të re, një post satelitor dhe i avancuar turk në Adriatik. Në këtë ushtrim të ndikimit të ekuilibrave gjeopolitikë, Turqia , ashtu si në Libi, e shtyn ndryshimin e mbetur nga gjoksi i saj gjithnjë e më i zbrazët.
Mirëpo nga krahu i Ramës duket gjithnjë e më kontradiktore “romanca” e tij me presidentin turk, të cilin ai e ka zgjedhur si aleat strategjik. Duke zgjedhur të ofendojë opinionin e Skeptrave, bijve të shqiponjave, siç e quajnë veten shqiptarët. Por për Ramën bie shi për staturën kombëtare të bashkatdhetarëve të tij. Dhe jo vetëm që del e pastër në votime , por dominon politikisht vendin.
Paradoks për dikë që dikur ishte i patentuar si i pabalancuar, i diagnostikuar si skizofrenik dhe i shtruar sistematikisht në spital në vitet ’90 në një klinikë neurologjike. Ndoshta, megjithatë, me këtë dosje mjekësore ai gëzon një alibi për disponimin e tij të ndryshueshëm dhe veprimet kontradiktore.
Për rekord, dosja e tij specifike e shtrimit, e publikuar dikur në gazetën shqiptare “TEMA”, ishte “avulluar” nga të dhënat e spitalit. Përgjegjëse për zhdukjen e tij konsiderohet mjekja Mira Rakosoli, e cila rastësisht u bë kryeministër në kohën e ish-pacientes, zv/ministrit të Shëndetësisë dhe drejtuese të ekspertëve për COVID-19. Rastësisht, bashkëshorti i Pterit është edhe mjeku që trajton astmën e Ramës.
Sëmundja e vetme e kryeministrit shqiptar tashmë egocentral, pasi luhatjet e kujtesës të verifikuara më parë mjekësisht dhe pagjumësia e vazhdueshme, si pasojë e depresionit të tij agresiv, duket se janë shëruar apo kapërcyer. E vërteta është se të gjitha çrregullimet mendore të së kaluarës nuk e bënë atë më pak inteligjent, fleksibël dhe cinik. Megjithatë, realiteti i sotëm nuk e përjashton atë nga mospërputhjet dhe përgojimet.
Me sytë nga perëndimi
Banorët e vendit janë të orientuar drejt Perëndimit dhe mënyrës së tij të jetesës. Prandaj edhe fëmijët më të arsimuar dhe më të ndërgjegjshëm po largohen nga vendi dhe po e “goditin” sot masivisht në Evropën Perëndimore. Ata nuk ulen të tremben nga mafiet e organizuara të kultivuesve dhe kontrabandistëve të drogës, “pastruesit” e parave të pista, kontraktorët e pistë dhe burokratët “të vajosur”. Në kushtet e papunësisë së lartë, ata nuk janë të kënaqur me ideologjitë maksimaliste të Shqipërisë së Madhe.
Ai harta e të cilit do të përfshijë të gjithë Kosovën, një pjesë të Serbisë jugore, një pjesë të Malit të Zi, 2/3 e Maqedonisë së Veriut, si dhe të gjithë Epirin grek, Grevenën dhe Korfuzin.përfshirë. Në kohën kur emigrantët e afërt i përshëndesin masivisht vendin e tyre, nuk u interesojnë këto territore të pretenduara nga “kombet” paroksizmalë vendas të vendeve të huaja përreth. Këngëtarja e estradës shqiptaro-britanike Dua Lipa le t’i pushtojë, pa ata, si gjeneral me trumpetist sinjalizues dhe baterist Rama. Pa marrë parasysh se kush do të udhëheqë fushatën madhështore ekspansioniste. Ata po largohen për një të nesërme më të mirë në një tokë të huaj.
Por edhe ata që qëndrojnë nuk i vjen keq që atdheu i tyre do të kthehet në një daulle islamike me Erdoganin .. Aq më tepër ata pulsojnë nga dalka e dukshme për t’u kthyer në kushtet e hidhura të kohës kur udhëheqësit e saj komunistë kërkonin ta bënin vendin herë një strehë sovjetike dhe herë një bastion të papërdorur kinez.
Sjellja politike e Ramës duket domosdoshmërisht me pasoja. Nga njëra anë, ajo dëshiron të anëtarësohet në Bashkimin Evropian dhe kërkon një rol gjithnjë e më aktiv në planifikimin e NATO-s , anëtar i së cilës vendi është që nga viti 2009, dhe nga ana tjetër, është i lidhur me Turqinë autoritare. Sigurisht që elitës së korruptuar vendase nuk i pëlqejnë ato që i konsiderojnë rregullat, detyrimet, angazhimet dhe reformat evropiane. Mund të shpërfillë marrëveshjet ndërkombëtare dhe respektimin e të drejtave të qytetarëve, por megjithatë ajo nuk është e gatshme të adhurojë parajsën e premtuar për të nga “vëllai i madh turk”.
Kuadri i negociatave
E mira për vendin është se që nga korriku i kaluar korniza e negociatave të anëtarësimit u miratua nga Komisioni, sipas metodologjisë së rishikuar të zgjerimit të BE-së. E keqja është se në nivel të liderëve politikë të vendit nuk ka një marrëveshje unanime, fleksibilitet dhe përkushtim të gjithë sistemit politik shqiptar për marrëveshje me fqinjët europianë. Polarizimi i pështirë partizan dhe demonizimi për qëllime politike paraqesin një pamje të zymtë.
Gjembat e vjetër që nuk janë shkulur, ankthet dhe fobitë që nuk janë kapërcyer, barërat e këqija që janë mbjellë nga propaganda turke, fanatizmi nacionalist dhe sirenat shëlbuese përcaktojnë një dekor pasigurie dhe pritjeje. Në sfondin e tij shihet marrëzia e fillimit të hapjes së kanulave për lëvrimin e fondeve euro dhe më pas trajnimit, duke parë e bërë, negociatat. Sidomos me Greqinë, e cila është e gatshme të zgjidhë në mënyrë konstruktive çështjet e pazgjidhura dhe të zgjidhë çështjet e pazgjidhura në përputhje me të drejtën ndërkombëtare. Mbi të gjitha, megjithatë, ai ka vullnetin për të përshpejtuar procedurat.
E vërteta është se që nga fillimi i viteve ’90, kur ra regjimi komunist në Shqipëri, marrëdhëniet greko-shqiptare kanë qenë të luhatshme. Asnjëherë plotësisht të tensionuar dhe kurrë plotësisht të lulëzuar, ndonjëherë me majat e nganjëherë me fundet e tyre. Megjithatë, në realitet, ata dështuan në përgjithësi dhe në afat të gjatë të mbështeten në besimin dhe respektin reciprok. Zakonisht ndodh me fqinjët, por në këtë rast bëhet fjalë për përfitimin e të dy popujve.
Greqia sot dëshiron të mbyllë çështjet e saj të pazgjidhura në zgjidhjen e zonave detare me të gjitha vendet fqinje. Ajo tashmë ka shënuar me sukses një ZEEme Egjiptin dhe Italinë në respekt të plotë të së drejtës ndërkombëtare dhe ligjit të detit. Pse jo me Shqipërinë? Që nga data 20 tetor 2020, kur Ministri i Jashtëm Nikos Dendias vizitoi Tiranën të dy palët u angazhuan që bashkërisht t’ia referojnë Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë mosmarrëveshjen e tyre për kufirin e ZEE-së. Gjithsesi, përpilimi i obligacionit të nevojshëm ka ngecur për më shumë se dy vjet.
Edhe pse të dy vendet kanë rënë dakord për parimet mbi të cilat do t’i referohet Hagës, përgjegjësia për vonesën është e qeverisë shqiptare. Poligloti Ramanë të gjitha gjuhët që di, përfshirë greqishten, ai bën një rosë publike. Tsimoudia për parlamentarët, muga për gazetarët. Heshtja e tij për këtë çështje vlerësohet të jetë për shkak të presionit të fortë që merr nga Turqia që çështja të mos vijojë.
Turqia reagon sepse rruga drejt Hagës krijon një precedent ndaj saj për përcaktimin e ZEE-së me një zgjidhje gjyqësore. E shqetëson ideja se do të jetë një kualifikues, një pilot për një trajtim përkatës të përcaktimit të kufirit të shelfit kontinental dhe ZEE-së në Egje, ku ngre pretendime kërcënuese për të drejtat sovrane në kurriz të Greqisë.Ai ka më shumë frikë se do të ketë një marrëveshje për përcaktimin e zonave detare, e cila do të pranojë se ishujt, ndoshta duke përfshirë edhe ato të përmbajtura nga shkëmbinj nënujorë, kanë ndikim.
Domethënë, të drejta të plota dhe një shelf kontinental që ndikojnë në përcaktimin e zonës së ZEE, që prish planet e njëanshme madhështore dhe ëndrrat fanatike të Turqisë. Pavarësisht kërcënimeve të tmerrshme që ai lëshon, ai i frikësohet shtrirjes së ujërave territoriale të Greqisë në 12 milje dhe në Egje. Një përpjekje në të cilën vendi kishte shprehur avokatinë zyrtare diplomatike edhe nga rusët.
I detyruar nga çështja qendrore e “modelit shqiptar” në vazhdim, Erdogan ka lëshuar qentë e tij të tërbuar për të ndikuar në Tiranë. Qëllimi i tij është të torpezojë sërish një marrëveshje të retë Greqisë – Shqipërisë . Në fund të fundit, Turqia luajti një rol kritik në prapaskenë për të sabotuar përpjekjen e parë për kufirin e ZEE-së Athinë-Tiranë në 2009.
Marrëveshja dypalëshe
13 vjet më parë, kryeministri i atëhershëm grek Kostas Karamanlis udhëtoi për në Tiranë. Ishte koha kur Shqipëria dëshironte fort të anëtarësohej në NATO dhe të përmirësonte marrëdhëniet e saj me Bashkimin Evropian. Në atë kohë, qeveria greke mbante marrëdhënie të mira me qeverinë e Sali Berishës, ish-kardiologut personal të Hoxhës. Në atë vizitë zyrtare ministrat e Jashtëm Luzlim Basha dhedhe Dora Bakojanis nënshkruan një marrëveshje dypalëshe për caktimin e kufijve të shelfit kontinental dhe pjesës tjetër të zonave detare që u përkasin atyre sipas së drejtës ndërkombëtare. E ndërsa marrëveshja monografike ishte gati për t’u ratifikuar me ceremoni nga parlamentet e të dy vendeve, opozita shqiptare, e drejtuar nga – për fantazi – Edi Rama, e apeloi marrëveshjen në Gjykatën Kushtetuese shqiptare.
Lavros lider i Partisë Socialiste të Shqipërisë që prej tetorit 2005,pas dorëheqjes së Fatos Nanos, ai mori drejtimin e sulmeve kundër qeverisë. Boja e nënshkrimeve zyrtare nuk ishte tharë fare kur ai u shfry. Ai akuzoi Berishën se ka “shitur” detin e vendit duke demarkuar ZEE-në dhe duke “i dhënë” Greqisë më shumë hapësirë detare sesa i takonte. Cilin parim të baraslargësisë, cilat shënjime të vijës së mesme, cila vijë bregdetare natyrore në të dyja anët?
Për të gjithçka që parashikonte marrëveshja ishin marifete mashtruese dhe hile mashtruese për dhënien e lehtë të territoreve kombëtare Greqisë mashtruese. Ishte periudha kur nudisti Rama vishte herë pas here pallton e pakuptimtë të nacionalistit militant, duke zbuluar pas neverisë se kishte rrënjë greke. Në atë kohë u përhap se nëna e Anetës, mjeke e quajtur Kolekas, nga fshati Vuno i Heimarës, ishte një vorioepirote. Ai vetë, për të mos u konsideruar tradhtar, mburrej me krenari se nuk kishte rrënjë greke. Megjithatë, ai i tha të kundërtën Parlamentit Helen, duke përmendur origjinën e tij nga i njëjti fshat Chimarrio me Nikos Dendias. Ai e përshkroi kryeministrin shqiptar se ka 1/4 e prejardhjes greke, pasi “ai ka një gjyshe greke të quajtur Anagnostou”.
Sado që të ishte trungu familjar i Ramës, e rëndësishme ishte se Gjykata Kushtetuese e anuloi njëzëri marrëveshjen në janar të vitit 2010. Vendimi i saj konsiderohet se ka kapur qëndrimet turke për këtë çështje. Në mediat shqiptare u shkrua pa mohuar se anëtarët e saj ishin korruptuar me parada turke. Përveç kësaj, ata pyesnin se me çfarë mjetesh e njëjta gjykatë e interpretoi Ligjin e Detit?
Dhe akoma më shumë, ata e kritikuan atë pasi vendimi i tij e tërhoqi vendin në një shkelje flagrante të parimit bazë ndërkombëtar të ‘pacta sunt servanda’ – marrëveshjet duhet të mbahen. Shkrim i imët.U shpik preteksti për të bllokuar atë marrëveshje greko-shqiptare me procedura legjislative. Që atëherë ka rrjedhur shumë ujë në hullinë e marrëdhënieve greko-shqiptare. Sot, për ata që janë shumë më elokuent në të pyetur se sa për të kënaqur Ramën, ironia kufizohet me sarkazmën groteske.
I lëkundur vazhdimisht dhe nën prizën turke nëse do të vazhdojë me bashkëpremtimin me Greqinë, ai luan si negociator. Ndoshta sepse ëndërron pozicionin e c.g. i NATO-s për të zëvendësuar Jens Stoltenberg, mandati i të cilit përfundon në tetor 2023. Ndoshta edhe sepse ai pret të marrë disa euro nga fondet e para-anëtarësimit të BE-së. Megjithatë, gjëja më e egër është se brenda vendit rolet janë ndryshuar.
Me një lider politik që imiton teatrin e mëparshëm të tjetrit. Lideri i përjetshëm, de facto i Partisë Demokratike të Shqipërisë, 78-vjeçari Sali Berisha, si kreu aktual i opozitës zyrtare , tashmë po denoncon kryeministrin Rama si një i dobët kombëtar. Ky është salto i kundërt në krahasim me 13 vjet më parë. Kur të dy personat e njëjtë në pozicione të kundërta institucionale dhanë një shfaqje të pandryshueshme surrealiste të dyanshme, duke nxitur dyshime kundër Greqisë në opinionin publik shqiptar.
Perspektiva pozitive
Greqia nga ana e saj sheh perspektiva pozitive për të hyrë në vijën e drejtë përfundimtare për çështjen e delimitimit të ZEE-së me Shqipërinë. Dhe me ndërmjetësimin e Gjykatës së Hagëspër të kufizuar çdo pjesë të diskutueshme të zonave detare midis dy vendeve. Megjithatë, gjykohet se pala greke nuk do të durojë për një kohë të gjatë pengimin e mullirit të ngadalshëm shqiptar që ta gëzojë Turqia e interesuar drejtpërdrejt. Në realitet, Greqia Evropiane ka një levë diplomatike në axhendën e saj për të përshpejtuar procedurat.
Në praktikë, theksojnë diplomatë me përvojë dhe pavarësisht nëse do të nisë, Greqia mund ta lidhë fillimin e negociatave të anëtarësimit të Shqipërisë me BE-në duke ia referuar Hagës çështjen e delimitimit. Nuk është, theksojnë ata, shantazh, por synim për të sjellë në dialog mes tyre jo vetëm karakteristika teknike, por edhe një situatë të ndershme politike për një zgjidhje gjithëpërfshirëse të problemeve. Tema kryesore është respektimi i të drejtave të minoritetit grek dhe eliminimi i referencave të pashlyera nga tekstet shqipe të pretendimeve integrale dhe provokuese për “Camouria e robëruar”.
Greqia nuk ka dëshirë ta kthejë atë në stilin Levant dhe të rinovojë ciklin e saj të kërcimit herë pas here me figura, kërcime dhe gjunjëzim. Një negociatë thelbësisht e gjallë, e ndershme dhe e drejtë brenda kuadrit të së drejtës ndërkombëtare me Shqipërinë fqinje, stafi politik i së cilës, gjithsesi, e di nga proverbi i tyre stërgjyshër se “një thes bosh nuk qëndron drejt” është prioritet.
