“The Atlantic”
Çdo mëngjes, qeni im ngjyrë kafe, Hans, vjen të më zgjojë nga gjumi në mesin e errësirës. Ndërsa ai kërcen përreth shtratit me padurim, duke më nxitur të shpejtoj të ngrihem për të dalë së bashku për një shëtitje në mëngjes, shoh treguesin e energjisë elektrike në çelësin e dritës së dhomës.
Nëse është në ngjyrë blu, jam me fat: energjia është rikthyer. Pra mund të laj dhëmbët duke përdorur ujin e rubinetit përpara se të dal për shëtitje. Por nëse treguesi blu është i fikur, kjo do të thotë se nuk ka ujë, as drita dhe as ngrohje qendrore. Dhe në ditë të tilla nis një rutinë të re që përfshin ujin e ftohtë në shishe dhe elektrikë të dorës.
Hansi përgatitet për një zbritje të gjatë poshtë shkallëve nga kati i 14-të i pallatit ku banoj. Dikur kishte frikë nga shkallët. Siç më thanë mua dhe bashkëshortit tim në strehën e qenve nga e cila e birësuam 2 vjet më parë, njerëzit e kishin gjetur duke u dridhur në shkallët e një godine të re dhe të papërfunduar në periferi të Kievit.
Që nga fillimi i pushtimit rus në shkallë të plotë në muajin shkurt, Hansi është mësuar tashmë me tingujt e largët të sulmeve ruse me raketa. Por për një kohë të gjatë ai ishte ende i frikësuar nga shkallët. Tani që ashensori nuk punon në shumicën e ditëve, Hans është i detyruar të kapërcejë frikën e tij.
Unë jetoj në Kiev, kryeqytetin e Ukrainës. Për më shumë se 2 muaj, Rusia e ka bombarduar infrastrukturën energjetike në të gjithë vendin, duke vrarë dhjetëra civilë, dhe duke lënë miliona të tjerë në errësirë dhe të ftohtë. Sulmi i parë masiv ndodhi më 10 tetor.
Në fillim të muajit nëntor, presidenti Volodymyr Zelensky i tha komisionerit për energjinë në Bashkimin Evropian se Rusia kishte dëmtuar rreth 40 për qind të infrastrukturës energjetike të Ukrainës. Që atëherë, sulmet kanë vazhduar. Sulmi i 23 nëntorit shkaktoi ndërprerje të rrjetit celular dhe të internetit dhe i detyroi autoritetet ukrainase të shkëputnin nga rrjeti termocentralet bërthamore.
Gati i gjithë vendi u detyrua të përjetojë një ndërprerje që në shumë vende, zgjati 24 orë ose më shumë. Sa herë që Rusia lëshon raketa mbi civilët ukrainas, bota i dënon krimet e saj të luftës, por deri më tani nuk ka qenë në gjendje që t’i ndalë ato.
Siç e ka pranuar vetë Kremlini, Rusia shpreson që detyrimi i popullatës ukrainase që të jetojë në të ftohtë dhe mjerim do të ushtrojë presion mbi Zelensky për të negociuar. Ukraina, që këmbëngul në largimin e pushtuesve para bisedimeve, parashikon që ushtria ruse të përdorë çdo lloj armëpushimi për t’u rigrupuar në përgatitje për sulmet e ardhshme.
Ndërkohë, po vazhdojnë sulmet ndaj objektivave civile, sepse më në fund Moska e ka kuptuar pse ushtria jonë ka qenë kaq e suksesshme në frontin e luftës: qëndrueshmëria e ukrainasve.
Edhe pse ushtarët tanë jetojnë në kushte shumë më të vështira se sa civilët, ata kanë të paktën armë për të luftuar. Ndërkohë e vetmja armë që kemi ne civilët, në mesin e ndërprerjeve të rregullta të energjisë, rritjes së çmimeve dhe pakësimit të burimeve, është qëndrueshmëria jonë.
Pas çdo sulmi masiv, ushtarët tanë luftojnë edhe më fort kundër armikut. Punonjësit tanë të infrastrukturës dhe energjisë nxitojnë që të riparojnë dëmet. Ndërsa ne të tjerët vazhdojmë të punojmë, paguajmë taksa, dhurojmë, prodhojmë e blejmë mallra për të mbajtur ekonominë tonë në funksion.
Ne të gjithë po kontribuojmë për arritjen e fitores, së bashku me partnerët ndërkombëtarë të Ukrainës. Rusia shpresonte se kushtet e padurueshme të jetesës që ka imponuar do të na e thyejnë vendosmërinë. Por ne e dimë se cilin duhet të fajësojmë për jetën tonë të re. Siç ka thënë Zelensky, nëse duhet të zgjedhim midis të pasurit energji elektrike dhe të jetuarit pa dominimin rus, ne do të zgjedhim këtë të fundit.
Këto gjëra po mendoja ndërsa bashkëshorti po më mësonte se si të luaja shah gjatë një ndërprerjeje të energjisë në fund të muajit të kaluar. Sapo dëgjuam zhurmën e goditjeve të largëta raketore pasditen e 23 nëntorit, ne humbëm çdo lidhje me të afërmit tanë.
Nuk mund t’i telefononim për të mësuar nëse ishin mirë, sepse nuk kishim sinjal në celularët tanë. Gjithçka u zhyt në terr. Gatuam pak ushqim në sobën tonë portative me gaz, të cilën e kishim vendosur pranë sobës elektrike, dhe hëngrëm një darkë modeste nën dritën e qirinjve për t’u qetësuar disi. Mënyra e vetme që të dilnim nga terri informativ ishte radioja e vogël që kishim blerë online, siç bënë edhe shumë ukrainas të tjerë.
Normalisht, lajmet i marrim nga interneti ose TV, por radioja është bërë tashmë burimi ynë kryesor gjatë ndërprerjeve të energjisë elektrike. Më në fund arritën të rikontaktonim me të afërmit tanë disa ditë më vonë, vetëm për t’u shkëputur sërish gjatë sulmeve të reja me raketa dhe dronë.
Edhe pse radio na qetëson paksa me mesazhe gazmore që tregojnë sa të fortë janë ukrainasit, ajo krijon gjithashtu një atmosferë apokaliptike. Në çdo kohë të ditës, alarmet ndërpresin raportimet e lajmeve: “Kërcënim për një sulm me raketë! Ju lutemi shkoni shpejt në vendstrehime!”.
Kur mbaron alarmi, radio i kthehet një normaliteti të ri të çuditshëm: Një reklamë për një maternitet që i josh nënat e ardhshme të shkojnë në një vendstrehim të rehatshëm, udhëzime se si të sillet fëmija juaj nëse zbulon një kurth në një lodër, këshilla se çfarë të bëni dhe mos bëni nëse kapeni nga armiku.
Ti e di që nuk mund të ankohesh kur diku në lindje të vendit tonë, njerëzit vuajnë pasojat e bombardimeve të përditshme. Ose kur dëgjoni se si Rusia vazhdon të sulmojë stacionin e vetëm të pompimit që siguron ujë të rrjedhshëm për qytetin jugor Mykolaiv, ku vendasit janë detyruar të jetojnë me mungesa të theksuara që nga muaji prill.
Forcat ruse kanë bombarduar zonat pranë Khersonit, një qytet-port i çliruar së fundmi ku vendasit festuan për disa ditë fundin e pushtimit rus, në atë që Zelensky e etiketon si një “hakmarrje e humbësve”. Në Kiev dhe në mbarë vendin, ne rrimë brenda apartamenteve tona të ftohta dhe të errëta dhe ndihemi me fat.
E dimë që do të jemi gjallë mëngjesin e ditës tjetër. Dhe që do të shëtisim edhe një herë qenin tonë, do të kërkojmë ujë dhe burime të tjera në rrugë tashmë të mbushura me erën e benzinës dhe zhurmën e dhjetëra gjeneratorëve. E dimë që do të pimë një filxhan të ngrohtë kafeje, dhe që bizneset do të na strehojnë, dhe do të na lënë të punojmë për një fare kohe duke përdorur fuqinë e gjeneratorëve të tyre.
Ndonjëherë shkoj tek dritarja dhe shoh që fqinjët tanë kanë dritë. Kjo do të thotë se energjia do të rikthehet edhe tek ne brenda disa orësh. Në vendin tonë, energjia ndërpritet zakonisht orëve të vona të natës. Pasi ai është momenti kur të gjithë nxitojmë të bëjmë dush, të lajmë enët, të gatuajmë pak ushqim, të mbushim shishet me ujë dhe të karikojmë pajisjet tona.
Dhe ne kemi mësuar t’i bëjmë të gjitha sa më shpejt që mundemi. Pasi nuk mund ta dimë kur ose nëse do të kemi sërish energji elektrike. Unë do të thosha se tani jemi 100 për qind rezistentë ndaj situatës që jemi detyruar të përballojmë. Shumica e njerëzve që njoh janë gati të jetojnë në errësirë për aq kohë sa është e nevojshme për të çliruar vendin tonë.
Sa herë që rikthehet energjia, ne shpërthejmë në britma gëzimi. E si mund të dorëzohemi ndërsa në vende të tilla si Bakhmut, në rajonin e Donetskut, ushtarët tanë po luftojnë për ne në llogoret me baltë dhe të përmbytura nga uji që të kujtojnë Luftën e Parë Botërore? Si mund të dorëzohemi pasi kaq shumë nga bashkëqytetarët tanë kanë vuajtur dhe kanë vdekur në qytetin e rrënuar të Mariupolit të pushtuar nga Rusia?
Por fakti që disa godina po përjetojnë ndërprerje më të shpeshta të energjisë sesa të tjerat, dhe që qytetarëve nuk po u jepet asnjë shpjegim, po e shton ankthin tek publikut. Nevoja e vazhdueshme për riparime të nënstacioneve të bombarduara, e bën shumë më të vështirë rikthimin e energjisë nga ana e operatorëve të energjisë.
Të gjithë shqetësohen se sulmi tjetër masiv mund të çojë në ndërprerje edhe më të gjata. Qeveria ukrainase ka hapur mijëra “pika të pathyeshme” në të gjithë vendin, ku pretendon se të gjithë mund të ngrohin dhe të karikojnë pajisjet e tyre në rastin e një ndërprerjeje totale të energjisë.
Deri vonë, nuk kisha menduar kurrë për vështirësinë e qëndrimit të një shoqërie moderne të civilizuar në errësirë totale. Por tani jemi mësuar të kemi gjithçka që na nevojitet. Tani, në errësirë, e kuptoj se në fakt kam nevojë për shumë më pak nga sa mendoja. Jam mësuar me errësirën.
Kur drita fiket, ushtroj aftësitë e mia në shah ose dëgjoj radion, duke u dashuruar dita ditës akoma më shumë me vendin tim. Nuk kemi më frikë nga errësira, sepse e njohim përbindëshin që fshihet në të. Ai do të fitojë nëse thyen vullnetin tonë për të rezistuar. Dhe ne nuk mund ta lejojmë të ndodhë kjo gjë.
Shënim:Veronika Melkozerova, gazetare me banim në Kiev. Ajo është redaktore e “New Voice of Ukraine”, një uebsajt lajmesh në gjuhën angleze.
