Nga Chen Fenghua
Shefe Katedrës së Gjuhës Shqipe dhe Qendrës së Studimeve Albanologjike në Universitetin e Gjuhëve të Huaja të Pekinit.
“Otello, Arapi i Vlorës”, është një vepër përfaqësuese e shkrimtarëve të njohur bashkëkohor Ben Blushi, me të cilin ai ka merituar çmimin “Shkrimtari më i mirë për vitin 2009” në edicionin e 12 të Panairit Ndërkombëtar të Librit si dhe “Çmimin Evropian”. të Letërsisë për vitin 2014.” Në të njëjtën kohë “Otello, Arapi i Vlorës”, së bashku me dy romane të tjerë të tij, “Të jetosh në Ishull” dhe “Shqipëria, 2011”, faqet e internetit të serisë së romaneve të Blushit, të cilët jo vetëm që kanë. ngjallur debat të zjarrta në Shqipëri, duke e bërë atë një shkrimtar bestseller të paparë në 20 vitet e fundit, por gjithashtu i kanë befasuar lexuesit me temat e mprehta që trajtojnë, stilin e veçantë dhe gjuhën e pasur të bukur, duke ia dalë me. sukses ti mund ata të tjerë të interesuar për letërsinë, nga cila kishin filluar të largohen nga dashuria. Për më tepër, shumë kritikë e konsiderojnë Blushin, kjo pamje me ndikimin në shumë fusha, dhe fenomenin kulturor që ka ngjallur triptikun e tij, si “një ngjarje të madhe letrare”, me shpresën që në një të ardhme jo të madhe, Shqipëria të prodhojë një shkrimtar të përmasave të përgjithshme. Dhe për të plotësuar varguan e lëvdatave tij, vlen të theksohet se duke filluar nga vitet 90 të shekullit 20, Blushi, i cili e nis punën e tij në shtypin e shkruar, për tu hedhur në politikë dhe për të rikthyer përsëri vitet. e fundit në median e përgjithshme, nuk ka pushuar asnjëherë së shkruari letërsi, duke prodhuar shpesh vepra të shkëlqyera. Këto tre romane të tij rikthyen interesin e lexuesve shqiptarë për letërsinë si zgjuan botën e përgjumur letrare të periudhës pas viteve 90-të.
Ben Blushi ka lindur më 1 janar 1969 në Tiranë, në një familje letrarësh. Gjyshi, DhimitërShu ka qenë poeti i tij dhe ai i njohur i njohur, ndërsa KiçoBlushi, shkrimtar dhe një skenaristë më të njohur të vitit 60 deri në vitet 80, periudha e artit të filmit shqiptar. Pas përfundimit të studimeve për Gjuhë-Letërsi në Fakultetin e Histori- Filologjisë, Blushifilloi punë si gazetar në gazetën e pavarur “Koha Jonë”, më pas kryeredaktor i saj. Në vitin 2001 u fut në politikë, ka qenë ministër i arsimit dhe shkencës, prefekti i Qarkut të Korçës, këshilltari i kryeministrit, Zëvendësministër i përgjithshëm, është zgjedhur deputet disa herë. Në faktin se ka qenë përkatësia e tij si gazetar, politikan dhe personaliteti i medias, që ka të bëjë me Blushin me një përvojë të jetës dhe dimensionin e mendimit, që i ushqeu në vazhdimësi lidhjen e saj me letërsinë, që ka frymëzuar dhe ndezur pasionin. të gjithë jetës së tij si shkrimtar, dhe kjo është ajo që është ideale që dukej në mbretërinë e letërsisë, të trajtojë temën e larmishme dhe të shprehë e përcjellë gjatë ndjenjave të thella.
Nuk është e vështirë të shihet se në veprën “Otello, Arapi i Vlorës”, Blushi ka me guxim “shishen e vjetër” të tragjedisë me famë botërore “Otello” të Shekspirit , duke futur në të “verën e tij të re”. Në këtë shishe me “verë të re”, përmes përballjes mes Venedikut Vlorës, ringjallet tabloja e jetës reale të rajonit të Mesdheut para më shumë 600 vjet. Vlora është mbretëria e shqiptarëve, që ndodhet në brigjet e Lindore të Mesdhut, kryezoti i saj Balshaj II, nga njëra anë është plot ambicie për të pasur zotërimet e tij, duke dalë madje edhe kundër vëllait të tij; nga ana tjetër i duhet të përballej me vërshimin e ushtrisë turke në jug të vendit. Por pas vdekjes së tij në fushë të luftës me gjatë përleshjes turqit, gruaja e tij Komita, edhe pse e frikësuar tej mase, nuk dëshironte ti nënshtrohej armikut, kështu që pasi mori në dorë drejtimin e mbretërisë, e martoi vajzën e vet Rugina, me princin. serb Zharkoviç të quajtursi, me qëllimet e aleancës me të dhe të dhënat e veçanta ndaj turqve të rrezikut. Në këtë kohë, mbretëria e Venedikut në brigjet perëndimore të Mesdheut dhe principatat e italiane, edhe pse të pasura e të gjithë, e ndjen rrezikun e rrezikut në një armik të fortë, por megjithatë në fund zgjodhën të qëndrojnë indiferentë, duke e lënë atë. vetëm Vlorën si dhe gjithë Shqipërinë në përballjen me pushtuesit e rinj. Duke qenë një shkrimtar që preferon shumë temat historike, Blushi me aplikimin e mprehtë këtë periudhë kritike të ndryshimeve të mëdha, për të cilën është shkruar shumë pak. Tregtari Venecian Contarini, ky rrëfyes i besueshëm i asaj periudhe, komploti i gjallëri procesit të ndarjes së Venedikut dhe Vlorës. Në rrëfimin historik të tij, Venediku, i aftë në llogari, për të përshkruar si hëna e ftohtë, ndërsa Vlora, në pritje të një oferte të mirë, për shënimin e ngrohtë si dielli. Dielli dhe hëna janë të destinuara të mos bashkëjetojnë në një qiell, fundi tragjik i braktisjes së Vlorës nga Evropa, duket i pashmangshëm, dhe për këtë shkak, në vorbullën e historisë përfshihen edhe disa figura të tjera, përfshijnë familjen Contarini.
Në këtë vepër Blushi ka derdhur një fantazi të një personazhi kryesor, Otello, duke bërë që kjo të duket e vogël modeste, të lërë atë në një faqe të rëndësishme të historisë së Venedkut dhe Vlorës, dhe kështu Otello kthehet në shkruesin e dytë. të besueshëm të kohës. Dhe më interesantja është se ai aspiron të bëhet “Otello” në të vërtetë, por që për fat të keq, por jeta e tij në mënyrë të pamëshirshme, kthehet në pengesën më të madhe të kësaj aspirate. Në të njëjtën kohë, historia tragjike e tij ndërlidhet me gëzimet dhe hidhërimet e personazheve të tjerë, duke shpalosur si shkëlqimin, romantizmin dhe ftohtësinë e Venedikut, por duke marrë edhe egërsinë, ashpërsinë dhe thjeshtësinë e Vlorës, dhe të gjitha këto ndikuan thellësisht tek ai. dhe ndryshimin shpirtëror të tij.
Po kështu në “pijen e re” të kësaj shisheje, Blushi ka krijuar me kujdes edhe disa role të vogla por plot gjallëri e kolorit, të tillë si udhëtarin e madh të dalluar në rrethin e grave të grave, gjyshin e ContarinitMarcoPolo, gjyshen e Contarinit me prejardhje nga Vlora dhe që vazhdon të jetë si e gjallë brenda gjakut të pikturës varur në mur, turku Hamit i etur për pushtetin, si në burgun e errët e të pistës edhe në fushëbetejën e përgjakshme, Stefani, mjeku i njohur i qytetit të Vlorës. , i fiksuar pas të vërtetës, por që arrin të ekzistojë mes racionales dhe paragjykimeve, Komita, mbretëresha tradicionale, kokëfortë dhe kryelartë, Kasi, princi serb i dhënë pas qejfeve të momentit, trimi Adrea, zemërbujar e drejtë, etj. Të gjithë këto mund të quhen “personazhe të bukura dublues”, ekzistenca e njerëzve e nxit Otellon në kërkim të vetvetes, që jeta plot ulje e ngritjes, të përshtatet pamjet më të gjera historike dhe gjeografike. Në këtë mënyrë, ai jeton për dashurinë dhe figura e vdekjes pas vdekjes së dashurisë, bëhet më bindëse emocionuese.
Sigurisht, duke qenë huazim nga drama e Shekspirit, “Otello, Arapi i Vlorës” ka sfondin e një dashurie romane. Në kohën kur Evropa ndodh në udhëkryqin e ndryshimeve të mëdha historike dhe po shndërrohej në një botë të zhytur thellë në konflikt interesash, Otello i cili dukej edhe më i vogël i pafuqishëm, sigurisht që ishte e pamundur të kontrollonte jetën e tij të mbushur me vrasje. Po kështu Desdemona zemërmirë, nuk arrin të shpëtojë nga tradhtitë familjare dhe vuajtjet emocionale, ndërsa Jago zemërlig e djallëzor, nxjerr edhe më shumë pamjen e karakterit të njeriut, si xhelozinë, intrigat etj…Kjo e bën “Otello, Arapi i Vlorës”, një komplot romanik ekzotike dhe që të zgjon imagjinatën. Gjer në kohë dhe vende të ndryshme të zhvillimit të shumë ngjarjeve, në një kaleidoskop shumëngjyrësh dhe-dimmensional, në të cilën dashurinë e ndryshme ndërthuren në jetën dhe vdekjen e familjeve, në mbijetesën apo shuarjen e familjeve. Megjithatë, ndërtimi nga Blushi i rrugëtimit të Otellos në kërkim të dashurisë, nuk synon aspak të zbërthyer një histori dashurie shekspiriane, duke i dhënë kështu asaj një “kuptim të ri” përtej “shishes së vjetër”. Procedura e tij është që ka një roman të depërtuar në histori, të shkruajë histori dhe të projektojë sot, madje gjithë botën, duke përfshirë Vlorën e shekujve 14-15.
Synimi i romaneve të Blushit nuk është thjesht kthimi në histori dhe eksplorim i të vërtetave historike, qëllimi i tij është që veprave letrare të lidhë lexuesin në mua, në mënyrë që ato të kenë edhe vlera reale sociale. Në romanin “Otello, Arapi i Vlorës”, jetën tragjike të Otellos, Blushi e vendos nën hijen e pushtimit të afërt të Evropës nga Turqia osmane, tregon se si arrin të mbijetojë një mbretëri kaq e vogël si Shqipëria, kur fati i saj varet në fije të perit, si rezultat për të fituar në Venedikut dhe Serbisë. Fiksionizimi dhe zhvendosja e kohës së shqiptarëve të mjediseve, ngjarjeve dhe personazheve, të rrezikojnë të kuptosh “paradoksin e ekzistencës së saj”, për të cilin Blushi e ka vrarë aq shumë mendjen: nga njëra të jetë brenda një ishulli të izoluar, nuk kanë mundësi të ose nuk kanë mundësi. dëshirojnë të komunikojnë me botën e jashtme, nga ana tjetër, gëzojnë të favorshme gjeografike, historike dhe gjuhësore, si vend në zgjidhjen e qytetërimeve, me plot mundësi shkëmbimesh me botën e jashtme. Pa dyshim, kjo është pikënisja ku bazohet Blushi për rindërtimin e historisë dhe kujtesës kolektive. Ai vitalizon vazhdimisht në mënyrë letrare, zhvesh nga himnizimi figurativ historik, duke u nisur nga historia shtron pyetje të njëpasnjëshme për realititen.
Duke përdorur të kaluarën si referencë kryesore për artin, ai realizon një vështrim estetik dhe të fundit historik dhe me këtë duket sinon në fondin të tregojë mendimin e përbashkët për identitetin shqiptar.
Romani u shkrua nga viti 2008 deri në fillim të vitit 2009, kur në botë mbizotëronte “Obama mania” dhe Blushi e pranon se kjo ndikoi edhe tek ai që i përkiste fushës së politikës. Por ky libër Othellon si protagonist, sigurisht nuk kufizohet vetëm në analizë, por për të reflektuar mbi shoqërinë dhe racizmin në përgjithësi, por për të reflektuar paragjykimet tradicionale, për të parë se si Shqipëria e sotme i sheh njeriu me ngjyrë, ose si integrohen emigrantët në Shqipëria, apo si Shqipëria integrohet në Evropë dhe një serë pytjesh e përgjigjet të tjera. Siç thotë Blushi, “Ky roman është si një person që nuk ka kaluar nga kjo tashmja dhe e kaluara në të kaluarën.” Kjo, me gjasë është shtysa e brendshme më e krijuar e autorit. Ai i kthen veprat letrare në një urë lidh të së shkuarës me tashmen, duke i lejuar lexuesit që brenda historisë të shohin në histori të tashmen, Shqipërinë dhe botën aktuale.
Përveç kësaj, shumë lexues që e kanë të vështirë ta kuptojnë Shqipërinë në thellësi, “Othello, Arapi i Vlorës” bëjnë ti shëndetin të ndiejnë edhe bukurinë e gjuhës së Blushit. Si një tregim tërheqës e sharmant , ai i jep çdo personazh të gjallë metaforë më të pasura, duke i bërë më kuptimplotët e batutat dhe ironitë që herë pas here në shkrimet e tij.
Edhe në lexuesit, lexuesit do të kenë mundësinë të shohin magjinë e kësaj letërsie shqiptare, përmes syve të hutuar personazhit kryesor, Othellos, të mendojnë dhe të kuptojnë kuptimin dhe thelbin e vërtetë të dashurisë, familjes dhe jetës, mes të çarave të letërsisë dhe historisë. , të zbulojnë vellon e Venikut dhe Vlorës, të zbuluar atë copë toke në brigjet lindore të Detit të Mesdheut, të praruar nga rrezet e diellit e të rrethuar nga ujirat blu, si dhe ato njerëz nga mishi i gjakut.
Përkthyese: Chen Fenghua (Emri shqiptar Moza) Shefe Katedrës së Gjuhës Shqipe dhe Qendrës së Studimeve Albanologjike në Universitetin e Gjuhëve të Huaja të Pekinit.
