Në fazën përfundimtare deri më 5 nëntor, zgjedhjet presidenciale të këtij viti në SHBA monopolizojnë interesin ndërkombëtar. Tashmë nga shumë analistë gjeopolitikë, kryesisht ndërkombëtarë, javët e fundit është përsëritur në mënyrë monotone klisheja e njohur se këto janë zgjedhjet më kritike në SHBA që nga viti 1860.
Pastaj Abraham Lincoln mbizotëroi, për të zbatuar një politikë të grushtit në emër të mbrojtjes së parimeve më të larta të shtetit amerikan, lirisë, demokracisë dhe barazisë racore. E cila e çoi vendin drejt luftës civile dhe vrasjes së tij, por ishte pika e kthesës historike, pikënisja që ndryshoi njëherë e përgjithmonë perspektivën e Shteteve të Bashkuara. Për t’u shfaqur disa dekada më vonë si forca dominuese e padiskutueshme ekonomike, teknologjike dhe ushtarake në planet, që mbron parimet dhe vlerat e qytetërimit perëndimor.
Në fakt, zgjedhjet presidenciale të këtij viti në SHBA, të zhvilluara në një mjedis gjeopolitik ndërkombëtar me rrjedhshmëri absolute të paprecedentë, kanë marrë prej kohësh karakteristika unike të afta për të pasur një ndikim kyç në zhvillimet globale.
Dhe është e qartë se kjo ka të bëjë kryesisht me mundësinë e kthimit të Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë, diçka që ndoshta do të vërë në pikëpyetje ekuilibrin e botës së pasluftës. Pra, aksionet e votimit të 5 nëntorit nuk janë vetëm një çështje e brendshme e SHBA-së, por globale dhe në të vërtetë universale.
Sfidat e brendshme
Rëndësia e zgjedhjeve të ardhshme presidenciale shqetëson mbi të gjitha SHBA-në. Demokracia dhe stabiliteti i brendshëm, shteti ligjor, perspektiva ekonomike e vendit dhe roli që do të thirret të luajë në të ardhmen në sistemin ndërkombëtar.
Prania e Trump në skenën politike amerikane, me një mandat presidencial (2017-2020), por edhe një ofertë e dështuar për rizgjedhje, e cila çoi në përpjekjen e paprecedentë në kohët historike për të pushtuar Kapitolin në janar 2021, ka lënë një gjurmë të thella negative – dhe mjaft shqetësuese për të ardhmen.
Sado që mund të ekzagjerohet biseda për një vend në prag të luftës civile, është e sigurt që SHBA-të sot janë thellësisht të përçarë, politikisht dhe shoqërisht. Shumë analistë theksojnë më tepër nevojën që rezultati i së martës së ardhshme të jetë i qartë, për sa i përket votave, si dhe votuesve, në shtetet e lëkundura. Kështu që pyetja, që me siguri do të ekzistojë për vlefshmërinë e procesit zgjedhor, nga humbësit, – me intensitet të ashpër nëse mposhtet Trump, me më pak intensitet nëse humbet Harris, – të jetë sa më luftarake.
Rreziku që Amerika dhe populli i saj të dalin edhe më të ndarë nga procesi zgjedhor është i dukshëm. Me njërën palë që mbron pikëpamjet ekstreme të Trump për emigracionin dhe ekonominë. Dhe tjetra, teprimet e demokratëve në çështjet e të drejtës dhe miratimi i axhendës së zgjuar.
U regjistrua emetimi i konfrontimit politik në rrugët e turbullta të populizmit dhe vulgaritetit ekstrem, trajtimi në hije i kundërshtarit, ku edhe demokratët ndoqën shembullin, deri në fyerjen e institucioneve demokratike dhe pretendimin e rolit të ndëshkuesit të Biznesi amerikan, elita intelektuale dhe kulturore.
Por edhe i revanshizmit politik e social, pasi Trump, pavarësisht se është i ngarkuar me shumë skandale dhe bindje, shfaqet si përfaqësuesi i palës ekstreme konspirative ultra-konservatore populiste, e amerikanëve të bardhë të dëmtuar nga globalizimi që duan vendin e tyre me kufij të mbyllur dhe që përkojnë me opinione kryesisht me një grup të gjerë njerëzish fetarë, mohues të vaksinimeve, të drejtën e abortit, por edhe krizën klimatike.
Trump mburret se nëse fiton zgjedhjet, do të vazhdojë në rrugën e presidencës së tij, 2017-2020. Me ulje taksash për bizneset, por edhe politika të theksuara proteksioniste ndaj Kinës (deri në 60%), Bashkimit Evropian (deri në 20%) dhe shumë vendeve të treta (p.sh. Meksika deri në 200%).
Këto tingëllojnë tërheqëse. Vetë Wall Street Journal, një flamur i ekonomisë dhe sipërmarrjes, thekson se “tarifat janë një pengesë për importet dhe inkurajojnë prodhimin vendas, veçanërisht kur deficiti i SHBA-së arrin në 1 trilion dollarë”. Sado tërheqëse të tingëllojë për dëbimet më masive në histori të emigrantëve të paligjshëm nga SHBA, të cilat sipas Trump do të fillojnë në fakt menjëherë.
Borxhi dhe deficiti
Megjithatë, ajo që theksojnë analistët nga institutet financiare dhe bankat e mëdha amerikane të investimeve (JP Morgan Chase, Goldman Sachs, etj.) është se politikat proteksioniste do të nxisin inflacionin, duke rënduar borxhin publik dhe deficitin në të njëjtën kohë.
Rekomandohet bashkërisht që me logjikën e masave-kundërmasave, fillimi i një cikli tarifash të nisura nga SHBA-ja në tabelën e shahut të tregtisë ndërkombëtare do të dëmtojë PBB-në e SHBA-së me 0,8%-1,5%, ndërsa presionet inflacioniste do të kalojnë 4,5%. Gjashtëmbëdhjetë laureatë të çmimit Nobel besojnë se plani ekonomik i Trump do të rrisë inflacionin dhe, nga mesi i vitit 2025, do të shkaktojë një recesion.
Në thelb të Maganomics është ideja e një kthimi në një kohë kur një pjesë e konsiderueshme e të ardhurave të qeverisë vinin nga tarifat tregtare dhe jo nga taksat mbi të ardhurat e qytetarëve dhe fitimet e korporatave. Megjithatë, një politikë e tillë do të ketë një kosto. Instituti Peterson për Ekonominë Ndërkombëtare në Uashington, D.C., vlerëson se tarifat totale të shpallura do të shtojnë deri në 2600 dollarë në vit në shpenzimet mesatare të familjes për mallra. Në fakt, duke prekur në mënyrë disproporcionale familjet me të ardhura të ulëta.