Rusia, me mbështetjen e Kinës, po rrit presionin ndaj Perëndimit në Ballkan, ndërkohë që rajoni po përballet me krizën më të rëndë që nga vitet 1990. Në Bosnje e Hercegovinë, serbët po minojnë agjencitë qeveritare, duke kërcënuar të krijojnë ushtrinë e tyre dhe të shpallin pavarësinë, ndërsa Moska refuzon të njohë një administrator të ri ndërkombëtar, duke nxitur krizën.
E gjithë kjo kërcënon kolapsin e vendit dhe shpërthimin e një faze të re “të nxehtë” të konfliktit. Në të njëjtën kohë, Rusia po organizon provokime në Kosovë, dhe në Mal të Zi, “Demfronti” pro-Kremlinit, i cili tashmë është vërejtur gjatë tentativës për grusht shteti, po intensifikon krizën qeveritare, shkruan media ruse The Insider.
Ditët e fundit situata në Ballkan është përshkallëzuar deri në kufi dhe në këtë gjendje rol kyç ka luajtur edhe sjellja e Kremlinit. Në vend që të luajë rolin e një paqeruajtëse në një rajon të përbërë tërësisht nga konflikte të ngrira dobët, Moska po ndihmon në mënyrë aktive për të rihapur plagët e vjetra. Çështja ishte veçanërisht e mprehtë në një vend ku, dukej, një zgjidhje paqësore deri vonë ishte mjaft e suksesshme – Bosnjë dhe Hercegovina.
Bosnja dhe Hercegovina – fitili i një fuçi baruti
Paqja në Bosnjë dhe Hercegovinë bazohet në marrëveshjet e arritura pas luftës së viteve 1990, duke përfshirë një ushtri të unifikuar, shërbimet e inteligjencës dhe sistemin gjyqësor. Megjithatë, udhëheqësi serb Milorad Dodik kërcënoi kohët e fundit se do të tërhiqej nga këto marrëveshje, gjë që ka çuar në një rritje të paprecedentë të tensioneve. Lidhur me këtë, një grup kongresmenësh amerikanë i bënë thirrje presidentit Joe Biden të vendosë sanksione kundër atyre që destabilizojnë rajonin dhe më 5 nëntor, një përfaqësues i Departamentit Amerikan të Shtetit, Gabriel Escobar, mbërriti në Ballkan, me shpresën për zgjidhjen e krizës.
Iniciativat e fundit të Dodikut mund të çojnë në shkatërrimin e plotë të strukturave shtetërore: ushtria e bashkuar, e krijuar në 2006, është një nga lidhjet e pakta që lidh tre komunitetet etnike të vendit – myslimanët boshnjakë, serbët dhe kroatët. Disa ekspertë dhe politikanë po thonë këto ditë se Bosnja e Hercegovna është në prag të kolapsit dhe se kjo do të ketë një efekt domino në rajon. Në të njëjtën kohë, disa ekspertë e lidhin rritjen e tensionit me politikën e Serbisë dhe ndikimin e Rusisë.
Shtetet e Bashkuara luajtën një rol kyç në përfundimin e luftës civile në Bosnje, e cila mori gati 100 mijë jetë. Ishte Uashingtoni që nisi nënshkrimin e Marrëveshjes së Dejtonit, e cila përcakton strukturën e Bosnjës pas luftës: vendi përbëhet nga dy entitete të veçanta: Federata e Bosnjës e Hercegovinë dhe Republika Srpska.
Procesi i Dejtonit ka qenë objekt i mosmarrëveshjeve për 26 vjet mes elitave politike të tre komuniteteve kryesore të vendit, të cilat kanë ide të ndryshme për rolin e agjencive qeveritare, reformat dhe proceset integruese. Përpjekjet për të krijuar një model më të zbatueshëm nuk kanë dhënë rezultate dhe kontradiktat në kampin e garantuesve të paqes, duke përfshirë Rusinë, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Evropian, ndikojnë në efektivitetin e përpjekjeve ndërkombëtare.
Pas diskutimeve të gjata, Këshilli i Sigurimit i OKB-së miratoi në fillim të nëntorit një rezolutë për të zgjatur mandatin e kontingjentit paqeruajtës evropian EUFOR në Bosnje, por Rusia dhe Kina nuk lejuan administratorin ndërkombëtar në Bosnje përfaqësuesin e lartë Christian Schmidt të fliste në Nju Jork. Për më tepër, Moska, siç raporton agjencia DPA, kërcënoi se do të bllokojë rezolutën për zgjatjen e mandatit të EUFOR-it nëse në dokument përmendet Përfaqësuesja e Lartë.
Schmidt do të informonte komunitetin botëror për “kërcënimin real” të rënies së Bosnjës dhe rrëshqitjen në luftë. Sipas tij, nëse Dodik tërhiqet nga marrëveshja për një ushtri të bashkuar, një kontingjent më i madh ndërkombëtar duhet të kthehet në Bosnje. Tani këtu ka vetëm 600 trupa të EUFOR-it, dhe pas luftës më shumë se 60 mijë ushtarë u dërguan këtu nën komandën e NATO-s.
Administratori ndërkombëtar, pozicioni i të cilit parashikohet nga Marrëveshja e Dejtonit, deri më tani ka informuar personalisht Këshillin e Sigurimit të OKB-së për situatën në Bosnje dy herë në vit. Megjithatë, tani do të ketë probleme me këtë. Mosmarrëveshjet mbi praninë ndërkombëtare u përshkallëzuan në fund të majit, kur Moska për herë të parë në 26 vjet pas luftës në mënyrë sensacionale nuk e mbështeti emërimin e një Përfaqësuesi të Ri të Lartë.
Në mbështetje të kandidaturës së ish-ministrit të Bujqësisë së Republikës Federale të Gjermanisë, Christian Schmidt të gjitha vendet e përfshira në Komitetin Drejtues të Këshillit për Zbatimin e Marrëveshjes së Paqes, me përjashtim të Rusisë, kujtojmë, përveç Rusisë, Kanadaja, Franca, Gjermania, Italia, Japonia, Britania e Madhe, Shtetet e Bashkuara, si dhe shteti që mban Presidencën e Bashkimit Evropian, Komisionit Evropian dhe Organizatës së Konferencës Islamike, e cila përfaqësohet nga Turqia.
/Burimi: The Insider/ Përshtati: Priza.al/
