Pothuajse pesë dekada më parë më dërguan në detyrën time të parë në Moskë, si korrespondent i huaj i lagur pas veshëve për Reuters, dhe në pijet e lamtumirës në pijetore më thanë se sa me fat isha. Me siguri, thanë shokët e mi, do të dëshmoja fundin e Leonid Brezhnev, njeriu i keq në Kremlin. Epo, fundi i Brezhnevit doli të ishte mesi i Brezhnevit, ndërsa ai lëkundet pa pushim.
Tani, lufta e Ukrainës, e rrëmujshme dhe brutale, po trajtohet në Perëndim si gulçimi i fundit i Vladimir Putinit, zhgënjimi i egër i një regjimi në rënie. Megjithatë, basti im është se ne kemi arritur në mes të Putinit dhe jo në fund të Putinit. Dhe se edhe kur lufta të përfundojë, Rusia do të bëhet më e errët dhe më e keqe.
Perëndimi projekton tre supozime të rreme mbi politikën e Kremlinit. E para është se liderët mbahen përgjegjës individualisht dhe publikisht, se “gabimet” e luftës në Ukrainë do t’i nënshtrohen ekuivalentit të Moskës të Raportit Chilcot. Nuk do të ndodhë. As nuk ka ndonjë shenjë se Putini do të humbasë oreksin e tij për luftë brenda dhe jashtë vendit. Dhuna në bazë të sistemit të sundimit të Putinit, gjeometria e tij e frikës, nuk është zbutur nga pushtimi. Së fundi, komanda e Putinit për policinë sekrete, gjykatat dhe mediat është aq gjithëpërfshirëse sa është bërë jashtëzakonisht e lehtë të kërkosh kokat e turkut dhe të shmangësh fajin për gabimet e tij. Ai nuk do të largohet nga pushteti.
Sido që të përfundojë lufta në Ukrainë, zemërimi dhe zhgënjimi i Putinit do të mbeten dhe do të drejtohen kundër vetë rusëve. Bëhuni gati për spastrimin e madh të vitit 2022. Nuk do të jetë aq e ashpër sa ajo e Stalinit në 1937, kur 680,000 u ekzekutuan, 116,000 u dërguan në gulag dhe mijëra u vetëvranë. Të gjithë e dinin se çfarë të prisnin kur një gjykatës e dënoi viktimën e një gjyqi show me “dhjetë vjet pa të drejtë për korrespondencë”. Kjo do të thoshte se i burgosuri nuk kishte asnjë shans për të mbijetuar. Putini mund ta admirojë Stalinin, por edhe ai duhet të pranojë se një spastrim modern duhet të duket pak më ndryshe. Në fund të fundit, në vitin 2017 ai hapi zyrtarisht Murin e Trishtimit në Moskë për të përkujtuar viktimat e Stalinit të vitit 1937. Dhe është e pamundur të heqësh dorë nga mënyra se si spastrimet dëmtuan psikikën e Rusisë dhe të gjitha shoqërive post-sovjetike.
Por pas luftës së Putinit vjen spastrimi i Putinit dhe ai tashmë po flet gjuhën e viteve 1930. Perëndimi, tha ai këtë muaj, po përpiqej të nxiste një rebelim popullor në Rusi. “Por populli rus është në gjendje të dallojë patriotët e vërtetë nga bastardët dhe tradhtarët dhe ne do t’i pështyjmë”. Rusia, tha ai, duhet t’i nënshtrohet një “vetëpastrimi të shoqërisë”. Putini përdor gjuhën e vrazhdë kur është nën stres – me Emmanuel Macron të ulur nervoz në buzë të një karrige të Kremlinit, ai e krahasoi Ukrainën me një viktimë të përdhunimit – por tani shpesh ngatërrohet me mendimet për pastrimin kombëtar. Tashmë ka deportime të detyruara nga qytetet e Ukrainës, kërcënime nga gjykatat ushtarake, instrumente të pushtetit stalinist.
Spastrimet e Stalinit kishin të bënin me forcimin e pushtetit të tij në një kohë kur disa në Partinë Komuniste po humbnin besimin në udhëheqjen e tij, të pakënaqur për katastrofat e kolektivizimit të bujqësisë. Kryemadhi i partisë Sergei Kirov ishte vrarë në vitin 1934 dhe një hetim i policisë sekrete u duk se tregoi rrjete të kundërshtarëve të Stalinit. Ishte një kërcim i shkurtër nga trokitja e natës vonë në derën e Lubyanka. Putini po i përgjigjet gjithashtu asaj që ai e sheh si kritikë të brendshëm që shfrytëzojnë thirrjet e tij për gjykim të dobët.
Ka ngjashmëri të habitshme. Stalini kundërshtoi gjeneralët e Ushtrisë së Kuqe. Putini ka zëvendësuar të paktën tetë gjeneralë dhe shenjat janë se ai sapo po shkon. Sergei Shoigu, ministri i mbrojtjes dhe dikur një shoqërues i besuar i gjuetisë, është zhdukur kryesisht nga shikimi. Disa thonë se ai bashkë-planifikoi pushtimin e fundit me gjeneralët e lartë të FSB-së dhe jo me drejtuesit e lartë të ushtrisë, prandaj prishja e logjistikës, mungesa e përgatitjes, konfuzioni rreth qëllimit të vërtetë të luftës. Pra, oficerët e FSB-së janë vendosur në arrest shtëpiak. Securokratët që e mbajtën Putinin në pushtet po vendosen si kokat e tij.
Që fushata ushtarake të mos nxisë një lëvizje kombëtare për ndalimin e luftës, dënimi me burg i kryedisidentit Alexei Navalny është rritur. Mediat e pavarura po fyhen. Të paktën 15,000 njerëz janë arrestuar për kritika ndaj “operacionit” ukrainas. Këto nuk ka gjasa të jenë masa të përkohshme. Përkundrazi, ato janë pjesë e një goditjeje më të gjerë dhe më të thellë. Spastrimi i Putinit, si spastrimi i Stalinit, arrin shumë përtej elitave të pakënaqur dhe në klasën e mesme, intelektualë, dramaturgë, mjekë. Ajo godet vetë idenë se shoqëria mund të modernizohet me iniciativë personale; ajo e sheh shoqërinë civile si një mënyrë të fshehtë të sabotimit të pushtetit.
Nuk është çudi që ka një eksod të të rinjve dhe të zgjuarve për Stambollin. Ata besojnë se Putini ka shkelur një kontratë të pashprehur: ata do të duronin racionimin e tij të rreptë të fjalës së lirë në këmbim të një vendi të rehatshëm ku mund të vepronin si novatorë të teknologjisë, të fitonin dollarë, të gjenin mënyra për të hequr dorë nga shërbimi ushtarak. Tani, duke ndjerë erën e një spastrimi, ata preferojnë të punojnë jashtë kafeneve turke, ashtu si shumë nga kritikët e Stalinit kishin vendosur dikur në Paris.
1937 ishte një fatkeqësi për Bashkimin Sovjetik, por Stalini vazhdoi të sundonte deri në vdekjen e tij në 1953. Nuk ka gjasa që Putini të mund të zgjasë edhe 16 vjet të tjera; ai do të ishte 85 vjeç. Por Perëndimi duhet të zgjidhë se si do të sillet me një Putin të pafund, një diktator në një kërkim të vazhdueshëm për luftëra të vogla të fitueshme dhe ndoshta edhe një përballje të madhe përfundimtare mes shkrirjes.
