Asteroidi i madh që goditi Tokën rreth 66 milionë vjet më parë dhe ishte i dobishëm në zhdukjen e pothuajse të gjithë dinosaurëve dhe rreth tre të katërtat e të gjitha llojeve të kafshëve dhe bimëve shkaktoi një lartësi fillestare prej një kilometër e gjysmë (1500 metra) cunami që përshkoi afro mijëra kilometra në të gjithë oqeanet e planetit, vlerësojnë amerikanët dhe shkencëtarët e tjerë.
Studiuesit nga SHBA, Zelanda e Re dhe Gana, të udhëhequr nga Molly Range nga Universiteti i Miçiganit, të cilët bënë publikimin përkatës në revistën “AGU Advances” të Unionit Gjeofizik Amerikan, i bazojnë vlerësimet e tyre në një model të ri llogaritës, i cili ata ushqeheshin me të gjitha të dhënat gjeologjike dhe oqeanografike të disponueshme nga rreth 100 rajone të Tokës.
Asteroidi, i quajtur Chicxulub, u vlerësua të ishte 10 deri në 14 kilometra në diametër dhe u përplas në planetin tonë me një shpejtësi prej 12 kilometrash në sekondë. Ai u përplas në rajonin e Jukatanit të sotëm në Meksikë në koren granitike që mbulonte shtresa të trasha sedimentesh dhe ujë të cekët të detit, duke hapur një krater rreth 100 kilometra në diametër dhe duke hedhur në atmosferë sasi të mëdha resh të dendura pluhuri dhe blozë.
Si u zhvillua cunami bazuar në studimin e modelimit
Studimi i modelimit arriti në përfundimin – bazuar në simulimet përkatëse – se dy minuta e gjysmë pas goditjes, një mur i lartë uji 4.5 kilometra i lartë u ngrit nga vendi i goditjes, i cili u tërhoq shpejt. Por dhjetë minuta pas përplasjes dhe deri në 220 kilometra larg, një valë cunami 1.5 kilometra e lartë filloi të përfshijë oqeanin në të gjitha drejtimet.
Një orë pas goditjes së asteroidit, vlerësohet se cunami ishte përhapur tashmë nga Gjiri i Meksikës dhe në Atlantikun e Veriut. Katër orë më vonë, valët, duke udhëtuar me një shpejtësi nënujore prej 20 centimetra në sekondë, kishin arritur në Oqeanin Paqësor dhe pas 24 orësh, pasi kishin kaluar pjesën më të madhe të Paqësorit nga lindja dhe Atlantikun nga perëndimi, ato tani kishin hyrë në Oqeani Indian në të dy anët e tij. Më në fund, pas 48 orësh, cunami disa metra i lartë kishte goditur shumicën e vijave bregdetare të planetit, duke i përmbytur dhe gërryer ato. Duhet theksuar se, siç vlerëson modeli i ri, deti relativisht i mbyllur i Mesdheut të sotëm shmangi pasojat më të forta të cunamit.
Studiuesit vlerësojnë se energjia fillestare e cunamit ishte 30,000 herë më e madhe se energjia e cunamit vdekjeprurës dhe shkatërrues (një nga më të mëdhenjtë në historinë moderne) që u shkaktua në dhjetor 2004 nga një tërmet nënujor në Oqeanin Indian, duke vrarë më shumë se 230,000 njerëzit.
