Përpara Pallatit Presidencial në Ankara, Tayyip Erdogan feston ndërsa mijëra njerëz e brohorasin duke valëvitur flamujt turq. “Demokracia fitoi,”-lajmëroi Erdogan pas fitores, ndërsa më pas shton se asnjë nga 85 milionë turqit nuk ka humbur. Por fitorja nuk ishte e thjeshtë për të.
Erdogan mundi Kemal Kilicdaroglu, duke konsoliduar pushtetin e tij edhe një herë pas 20 vjetësh në pushtet. Kriza e monedhës, keqmenaxhimi i shkatërrimit të tërmetit të shkurtit dhe shtypja e kundërshtarëve të qeverisë, asnjë nga këto nuk mund ta dëmtojë përfundimisht Erdoganin. Opozita, e cila shpresonte të fitonte zgjedhjet dhe të fillonte demokratizimin e Turqisë, u ankua se fushata zgjedhore ishte e padrejtë. Pavarësisht humbjes, Kilicdaroglu beson se zgjedhjet tregojnë se populli dëshiron “ndryshimin e qeverisë autoritare“.
Vëzhguesit kanë frikë se Erdogan do të sundojë në mënyrë edhe më shumë autoritare në të ardhmen pasi Evropa dhe SHBA e legjitimuan sërish pushtetin e tij. Ata tani duhet të vazhdojnë negociatat me një partner të vështirë të NATO-s, i cili po luan një rol shtesë ndërmjetësues në luftën e Ukrainës.
E ardhmja e Turqisë duket ogurzezë
Erdogan gjithashtu i detyrohet suksesin e tij zgjedhor mbështetjes së një aleance islamike-nacionaliste, e cila gjithashtu mund të ndikojë në politikën e tij në të ardhmen.
“Erdogan ka ndryshuar karakterin e shtetit, duke e kthyer atë nga laik-nacionalist në islamik-nacionalist. Dhe kjo është rruga që ai do të vazhdojë që të ndjekë,”- thotë Asli Hercan Aksoy nga Qendra për Studime Turke.
Triumfi i Erdoganit ka edhe një aspekt simbolik: fitorja e tij përkoi pikërisht me 10-vjetorin e protestave antiqeveritare në Gezi. Në pranverën e vitit 2013, veçanërisht të rinjtë ishin revoltuar kundër politikave të Erdoganit në të gjithë vendin.
Opozita shikon me tmerr partnerët e Erdoganit. Me kurden islamike Hüda Par dhe islamisten Yenid Refah, Erdogan solli në Parlament dy parti që kundërshtojnë të drejtat e njerëzve dhe grave LGBTQI. Hüda Par, për shembull, dëshiron të forcojë mbrojtjen e familjes tradicionale nga ideologjitë “devijante”, ndërsa mbron ndarjen e djemve dhe vajzave në të gjitha nivelet e arsimit.
Sfida më e madhe për Erdoganin pas zgjedhjeve do të jetë ekonomia. Sipas ekspertëve, inflacioni prej 44% përkeqësohet nga fakti se, kundër logjikës së përbashkët ekonomike, Erdogan këmbëngul të mbajë normat e interesit të ulëta. Megjithatë, Erdogan arriti të bindë përkrahësit e tij se ai nuk është përgjegjës për situatën ekonomike. Profesoresha e ekonomisë Selva Demiralp shkruante në një artikull se nëse Erdogan nuk i kthehet politikave ekonomike konvencionale, do të jetë shumë e vështirë të zhbëhet dëmi që tashmë është bërë.
Ndryshimi i taktikave i kushtoi opozitës
Në suksesin e Erdoganit, kontribuoi edhe nga fakti se fushata zgjedhore ishte e padrejtë që në fillim, sipas vëzhguesve ndërkombëtarë të zgjedhjeve, të cilët raportojnë se Erdogan kishte “përparësi të pajustifikuara”. Pjesa më e madhe e medias kontrollohet nga Erdogan dhe dukshmëria e kufizuar e opozitës është bërë kryesisht në mënyrë negative. Përveç kësaj, Erdogan shpërndau dhurata bujare e para gjatë fushatës që mbuloheshin nga arkat e shtetit. Ai e portretizoi opozitën si terroriste ndërsa ministri i brendshëm bëri presion mbi vëzhguesit e pavarur të zgjedhjeve, disa prej të cilëve u sulmuan.
Nga ana tjetër, opozita nuk arriti të bindë mazhorancën se Kilicdaroglu është alternativa më e mirë ndaj Erdoganit. Raundi i parë u pasua nga retorika pajtuese, por më pas, në një përpjekje të dëshpëruar për të tërhequr votuesit nacionalistë, Kilicdaroglu u kthye kundër refugjatëve dhe u mbështet nga një politikan nacionalist i krahut të djathtë. Ky ndryshim pati një ndikim negativ në popullaritetin e tij, veçanërisht në mesin e votuesve kurdë. Edhe pse HDP pro-kurde përsëri mbajti anën e Kilicdaroglu, pjesëmarrja kurde ishte më e ulët se në raundin e parë.
Refugjatët sirianë lehtësohen
Edhe pse parlamenti i ri është më nacionalisti në historinë e Turqisë, 3.4 milionë sirianë duken të jenë lehtësuar pas fitores së Erdoganit. Edhe pse presidenti turk ka njoftuar gjithashtu se do të dëbojë refugjatët sirianë, nuk pritet asnjë aksion i konsiderueshëm.
“Erdogan e di mirë se biznesmenët turq të mesëm në Gaziantep dhe Turqinë juglindore kanë nevojë për refugjatë sirianë si fuqi punëtore. Këto biznese, në fund të fundit, përbëjnë shtyllën kurrizore të sistemit të klientit të tij,”- shpjegon Aksoy./DW
