Nuk ka mundur të durojë që një ditë të shkojë në varr, e bashkë me të, të varroset edhe e vërteta për krimet e kryera ndaj shqiptarëve, e për të cilat ishte dëshmitar. Ky është Vlladimir Markoviq, ish pjesëtar i policisë së Serbisë, i cili gjatë luftës në Kosovë, ishte dëshmitar i krimeve të kryera nga shteti i tij ndaj shqiptarëve.
Ai ka rrëfyer krejt atë që ka parë ku tregon edhe për varreza të tjera masive me trupa shqiptarësh në Serbi.
“Edhe Zoti vajton për krimet që policia e Serbisë ka kryer në Kosovë”, thotë Vladimir Markoviq.
Zotëri Markoviq, a mund të na thoni së pari se kush jeni ju?
Markoviq: Unë jam Vladimir Markoviq nga Varvarina (Serbi) polic i pensionuar dhe kam punuar në stacionin policor në Varvarinë.
Ku keni qenë gjatë kohës së luftës?
Markoviq: Gjatë kohës së luftës në vitin 1998-99 unë kam qenë në rrethinë të Suharekës dhe në Suharekë.
Çfarë pozite keni pasur aty?
Markoviq: Unë kam pasur pozitën e policit të rregullt, i cili u ka ardhur në ndihmë dhe kam punuar në sigurim për udhëzim të udhëtarëve, por në parim kjo ka qenë pjesë e punës dhe kam qenë në vende si roje në Shtëpinë e Mallrave në Suharekë, në “Hotelin Ballkan” në Suharekë në vendin e quajtur Biraq, në hyrje të Suharekës në drejtim të Duhlës.
Në cilën periudhë keni shërbyer dhe në cilat vende në Kosovë?
Markoviq: Në Kosovë kam qenë vitin 1999, atëherë kemi ardhur si ndihmë në vende të ndryshme të punës. Në Kosovë kam qenë 3-6 muaj, dhe më së shumti kam qëndruar në Prishtinë, Pejë, Klinë, Gjurakovc dhe Lipjan.
A është kërkuar prej juve që t’ju bashkëngjitni njësive të cilat kanë luftuar në rajonin ku ju keni shërbyer?
Markoviq: Unë nuk kam qenë pjesëtar i Njësisë Speciale të Policisë. Kam qenë pjesëtar i policisë që nga viti 1987, si të them, unë kam qenë polic i rregullt dhe nuk kam qenë në njësi speciale dhe as nuk kam marrë pjesë në asnjë aksion të armatosur dhe as diçka të tillë.
A keni parë diçka tjetër sa keni qenë aty?
Markoviq: Kam parë shumë vjedhje që kanë ndodhur dhe që janë vjedhur nga policët lokal. Unë kam qenë njëherë me komandantin tim Draganin Tartareviq nga Varvarina, dhe ai ka dashur të kryej një bastisje dhe na ka marrë neve disave dhe kemi pritur në një rrugë përballë SUP-it në një lagje, por nuk e di si quhet ajo lagje. Ai aty i ka parë disa vetura të policëve vendor, dhe kanë shkuar në atë lagje ku shqiptarët i kishin braktisur shtëpitë e tyre nga frika prej policisë serbe.
Ne kemi qenë te një punëtori e mekanikut ashtu më kujtohet ka qenë një punëtori e mekanikut dhe ka qenë komandanti Tartareviq Dragan dhe ne disa polic. Komandanti i ka ndalur aty disa persona edhe pse unë i kam thënë që mos ta bëjë atë se nuk kemi dobi asgjë, por ai nuk më ka dëgjuar dhe i ka ndaluar aty. Së pari është ndaluar një pitzgauver dhe ata kanë thënë çfarë doni, e komandanti i ka pyetur çfarë po vozitin dhe ku kanë qenë? Ata i kanë thënë “lëvizni dhe shkoni në rrotë të samës e largohu prej rruge”. Në atë veturë sa kam mundur me pa, ka pasur mallra të ndryshme teknike, ka pasur televizorë, frigoriferë, dhe gjëra të tjera, kanë qenë 5-6 brenda në pitzgauver. Kështu që thjeshtë ata kanë bërë çfarë kanë dashur, nuk kanë pasur kontroll prej askujt, mendoj se edhe zyrtarët e lartë të tyre kanë qenë të përfshirë në këtë sepse nuk i kanë ndaluar dhe nuk kanë bërë asnjë gjë në lidhje me këtë.
Cfarë keni dëgjuar konkretisht për Bosanac?
Markoviq: Për Bosanac kam dëgjuar që vrasjet i ka bërë në rrethin e Suharekës me rrethinë.
Nuk e dini se çfarë ka ndodhur me atë “boshnjakun” pastaj a është kthyer në Serbi apo ia dini emrin?
Markoviq: Nuk e di, nuk ia di emrin të gjithë e kanë njohur si “Boshnjaku” se çfarë ka ndodhur në të ardhmen me të, nuk e di, vetëm se ai vjehrri i tij e ka mbajtur atë kafeterinë në Suharekë dhe atë nuk e kam parë më. Disa prej neve na kanë kthyer në Duhle. Në Duhle na kanë vendosur në një shtëpi të një shqiptari dhe aty kam qëndruar një muaj deri në nënshkrimin e marrëveshjes së paqes, e mendoj se kjo ka qenë me datën 10 qershor. Me datën 10 qershor (1999) na kanë urdhëruar që të shkojmë në udhëkryqin në Duhle.
Lufta ka mbaruar dhe ju është dashur të ktheheni në Serbi. A keni dëgjuar për ndonjë varrezë masive në Kosovë apo edhe në Serbi?
Markoviq: Po kam dëgjuar, ka qenë viti 1999 në fillim të majit, kam ardhur me urdhër të SUP It të Krushevcit në Suhareke dhe kur kam ardhur në Suharekë, na kanë kthyer në Duhle, dhe kur jemi kthyer në Duhle, kam qenë me disa kolegë të mi të vendosur në një shtëpi të një shqiptari në të cilën kemi qëndruar një muaj deri me datën 10 qershor. Me datën 10 qershor na kanë urdhëruar që të shkojmë te udhëkryqi në Suharekë në Duhlë, në Lipjan, aty kemi kaluar një natë, ka qenë një ambulantë një dhomë apo dy dhoma, dhe aty kemi fjetur. Ditën e dytë ka ardhur urdhri që pasdite ta presim autobusin me policët e tjerë nga Suhareka dhe të kthehemi në shtëpi në Serbi. Në orët e hershme të mëngjesit domethënë me datën 12 qershor në mëngjes, është planifikuar nga disa policë apo ushtarë që UÇK e ka marrë Suharekën dhe e ka marrë po ashtu autobusin me të cilin na është dashur të kthehemi në Serbi, dhe në atë autobus kanë mbetur dokumente të ndryshme, letërnjoftime të ndryshëm, dokumente dhe uniforma, ndoshta edhe gjëra të tjera që i kishin vjedhur. Neve na kapi paniku se normalisht oficerët e lartë kanë hipur në xhipa kurse ne na kanë lënë në mëshirë të fatit. Aty kanë qenë 12 ushtarë të rinj të cilët kanë qenë po ashtu së bashku me ne dhe kemi qenë 20 policë të gjthë. Në të njëjtin moment në radio lidhje vetëm kemi dëgjuar luftëtarë të UÇK, sepse radio lidhja jonë nuk ka punuar. Ata kanë hyrë në lidhjen tonë sepse është pushtuar Suhareka, e ne na ka kapur paniku se si do të kthehemi në Serbi. Unë i kam vërejtur disa kamionë dhe unë e kam parë një fugon të mbyllur si kamion me ngjyrë të bardhë. Unë jam munduar që ta hap derën e pasme dhe aty kanë qenë disa persona me uniforma. Nuk më kujtohet a kanë qenë ushtarë apo policë, por e di sa kanë qenë me uniforma dhe kur i kam pyetur që të hyjmë në atë fugon në mënyrë që të shpëtojmë dhe të shkojmë në Serbi, ata në mënyrë arrogante na kanë refuzuar dhe na kanë thënë që të largohemi nga ai kamion. Na jemi larguar të dëshpëruar se si të shkojmë në Serbi. Një ushtar na ka parë se jemi frikësuar dhe na është ofruar dhe ka thënë se nuk mundemi të hyjmë në atë kamion për shkak se aty ka trupa të shqiptarëve civil dhe ne s’kemi ku të hyjmë, por duhet të gjendemi si të dimë. Nuk e di se cili nga rezervistët ka qenë e ka ndezur një kamion të shqiptarëve, pronari i së cilës ka qenë vozitës i zhavorrit. Ne kemi hipur disi aty ku ka pasur zhavorr dhe ai rezervisti e ka ndezur kamionin dhe jemi renditur në kolonë.
Unë harrova të cek po ashtu se ndërkohë dy ditë forcat gjermane të KFOR-it kanë shkuar në drejtim të Suharekës dhe në atë kolonë ka pasur shqiptarë civil të cilët kanë qenë refugjatë dhe të cilët po ktheheshin në shtëpitë e tyre. Ai kamion- fugon e kam përcjellë dhe ka qenë larg nga kamioni ynë ndoshta 50—100 metra, dhe kur e kemi kaluar ndarjen veçse ka filluar të errësohet. Në Krushevc kemi arritur në ndërtesën e zjarrfikësve në orët e mbrëmjes, nuk e di saktë në ora 10:00 apo 11:00 nuk më kujtohet, pastaj kanë ardhur nga SUP-i në Varvarini dhe ne kemi shkuar në shtëpitë tona. Unë kam qenë disa ditë në pushim, dhe në ndërtesën e zjarrfikësve në Krushevc ka qenë Nënsekretariati për Punë të Brendshme-Suharekë. Unë pas 20 ditësh apo një muaj kam shkuar në atë ndërtesë të zjarrfikësve dhe kam dashur të marrë postën dhe diçka të marrë nga Sekretariati i Suharekës, sepse aty kanë qenë dosjet për të gjithë personat e komunës së Suharekës. Në atë moment kam vërejtur atë kamionin fugonin me ngjyrë të bardhë ku me fjalët e atij ushtarit apo policit, aty kanë qenë trupa të shqiptarëve civil. Këtë e kam konstatuar vetë për vete dhe ashtu ka mbetur.
Me datën 1 gusht 2000 me kujtohet shumë mirë sepse me atë datë e kam ditëlindjen, unë kam marrë një vendim që të shkoj në Bujanovc, vendi i zgjedhur, ka qenë shtëpia-ndërtesa e zjarrfikësve në Krushevc, dhe kur kam arritur në ndërtesën e zjarrfikësve, aty kanë qenë rreth 20 policë të panjohur me maska dhe uniforma dhe kam supozuar se ata janë policë të Njësisë Speciale dhe për mua ka qenë e çuditshme se çfarë dua unë aty kur nuk kemi qenë prej të njëjtës njësi, dhe se unë nuk e kisha vendin aty.
Po të njëjtën ditë derisa kemi pritur për të hipur në fugon, unë kam dëgjuar bisedën nga ata policë sepse unë i kam parë se ata kanë shikuar në drejtim të atij kamionit-fugonit me ngjyrë të bardhë, ku sipas deklaratës të atij personit me uniformë, aty kanë qenë trupat e të vrarëve shqiptarë, se ata kanë biseduar dhe unë kam qenë afër tyre dhe i kam dëgjuar se ata i kanë varrosur në vendin “Naumpare” në poligonin e ushtrisë. Deri në atë moment unë nuk e kam ditur se në vendin “Naupare” ka poligon të ushtrisë, një vend për qitje, 25 km në afërsi të Krushevcit. Unë me datën 1 gusht 2000 jam kthyer nga Bujanovci se e kam parë se unë nuk jam pjesëtar i asaj njësie dhe se ato punë nuk janë të pastra kështu që unë e kam kryer detyrën time dhe në atë moment më ka pritur vendimi në Varvarin, për dëbim dhe shkëputje të marrëdhënies së punës. Unë prej 1 gushti 2000 deri në 2002 në nëntor kam qenë i dëbuar nga shërbimi sepse kam refuzuar që të shkoj në Bujanovc për të mbrojtur zonën, atë kohë e kanë quajtur ashtu, nuk e di si e quajnë tani. Pra prej nëntorit 2002 kam qenë i vendosur në SUP në Kurshevc ku kam qëndruar deri në vitin 2004 ku edhe jam pensionuar.
Në atë kohë 2002-2004 kam punuar në shërbimin e kujdestarisë në SUP- Krushevc dhe shumicën e kohës e kam kaluar me kolegun tim Rajica, nuk ia di mbiemrin, por emrin e ka pasur Rajica. Me atë kam pasur bisedë të luftës dhe Kosovës, dhe policëve sepse ka pasur mjaft policë nga Kosova që kanë ardhur në SUP në Krushevc që kanë ardhur të punojnë dhe janë sjellë në mënyrë arrogante ashtu siç janë sjellë edhe në Kosovë, në mënyrë arrogante edhe në Serbi. Duke marrë parasysh se kam pasur besim te ai ne kemi biseduar për atë kamionin-fugonin i cili ka qenë te shtëpia-ndërtesa e zjarrfikësve dhe i cili sipas mendimit tim, ai kamion ka sjellë rreth 20 shqiptarë civil nga rrethina e Suharekës dhe Rahovecit, ashtu kam dëgjuar. Këtë e kam dëgjuar nga disa policë me 1 gusht 2000, se ata janë nga rrethina e Suharekës dhe Rahovecit sepse më herët nuk e kam thënë. Atëherë Rajica më ka thënë “eh more Vlade ti shumë gjëra nuk i di” dhe ai më ka konfirmuar se ai e di për ata persona të nacionalitetit shqiptarë, civil dhe e di se ata janë varrosur diku në “Naumpare” në poligon e ushtrisë.
A të ka thënë diçka tjetër pas kësaj?
Markoviq: Nuk më ka thënë diçka tjetër, vetëm më ka thënë se ti nuk i di edhe disa gjëra tjera. Unë prej viti 2004 nuk jam takuar me të, dhe çfarë ka dashur të nënkuptoj ai se unë disa gjëra nuk i di, nuk kam arritur t’i flas, sepse nuk më ka shkuar në mendje se mund të vijë deri te kjo ditë dhe të më nevojiten detaje, por supozoj se ai ka ditur më shumë detaje se unë, sepse ai ka punuar më shumë në SUP dhe ka pasur qasje më shumë në informata sesa unë.
Vetëm desha t’ju pyes për fugonin që më treguat, a e dini a ka qenë furgon frigorifer apo fugon i thjeshtë?
Markoviq: Po. Në momentin e parë unë nuk e kam shikuar nëse ka qenë frigorifer sepse nuk kam pasur rastin të shikoj nëse është frigorifer, në SUP- Krushevc kur e kam shikuar, e kam parë se e ka frigoriferin dhe sigurisht ishte ai fugoni që e kam parë, përveç se e kishte frigoriferin përpara. Më kujtohet kur kemi dashur të hyjmë në Duhle ka qenë i lidhur me një kabllo të hollë dhe e njëjta kabllo mu ka kujtuar kur kemi shkuar në ndërtesën e zjarrfikësve, sigurisht se bëhet fjalë për të njëjtin frigorifer.
Dhe ju nuk e dini se sa trupa të pajetë kanë qenë aty?
Markoviq: Unë kam dëgjuar se kanë qenë rreth 20 trupa të pajetë. Por nuk e di se çfarë kanë qenë a kanë qenë gra apo burra apo çfarë, vetëm kam dëgjuar se janë 20 trupa të pajetë dhe se janë nga rrethina e Suharekës dhe Rahovecit.
Tani kanë kaluar 21 vite pas lufte dhe ju keni vendosur të flisni për atë çfarë keni parë dhe çfarë keni dëgjuar, a me tregoni pse tani, pse keni pritur kaq gjatë?
Markoviq: Pse kam pritur aq gjatë? Unë vetëm në dy vitet e fundit nuk kam ditur si të vij dhe e kam planifikuar të rrëfehem sepse ato çfarë i kam treguar unë, i dinë të gjithë. Nuk është ndonjë fshehtësi, vetëm varet sa dëshirojnë të tregojnë, dhe ato çfarë i kam parë unë ato i kanë parë ndoshta edhe 100 policë të tjerë, nuk i kam parë vetëm unë. Nëse unë i tregoj do ndjehem më lehtë dhe do më lehtësohej shpirti sepse unë i kam parë. Akoma policët e Kosovës sillen në Serbi në mënyrë arrogante, sikurse janë sjellë në Kosovë me shqiptarët dhe si i kanë maltretuar. Të njëjtën gjë e bëjnë në Serbi, dhe thjeshtë të më lehtësojë shpirtin si njeri, të them të vërtetën për atë çfarë kam parë dhe atë çfarë kam dëgjuar.
A jeni i lirë të flisni për këto gjëra me shokët tuaj apo me dikë tjetër në Serbi për ato çfarë kanë ngjarë?
Markoviq: Me ish kolegët e mi, jo nuk jam i lirë. Për ta unë do të jem një budalla, normal unë nuk flas vetëm pas lufte, por me vite të tëra. Edhe në vitin 1999 kur kam qenë në Kosovë kam folur. Edhe shokët e mi e dinë se çfarë mendimi kam, kur kam folur se çfarë maltretimi po përjetojnë shqiptarët nga oficerët e lartë dhe policia e Serbisë. Unë nuk mund t’i përfshij të gjithë, por prapë është vetëm një përqindje e vogël që nuk kanë bërë asgjë.
A ndjeheni i sigurt pas dhënies të kësaj dëshmie që të ktheheni mbrapa në Serbi?
Markoviq: Unë nuk frikohem sepse unë e kam thënë të vërtetën. Se çfarë do të bëjnë qeveria e Serbisë mund të bëjnë çfarë të dojnë. Sa më përket mua unë vetëm e kam thënë të vërtetën dhe unë e kam shpirtin e qetë dhe nuk kam për çfarë të frikohem. Dhe për mua është me rëndësi se familja ime mua më beson, dhe atë çfarë e thashë sot, ata më besojnë dhe kjo është kënaqësia ime më e madhe. Se çfarë do të mendojnë pjesa tjetër e bandës, ajo nuk më intereson.
A keni pasur rast të dini për ndonjë koleg tuajin që kanë dashur të flasin por kanë qenë të kërcënuar të mos flasin?
Markoviq: E di se disa nga kolegët e mi i dinë të gjitha, por nuk guxojnë t’i tregojnë. E di se disa akoma punojnë në shërbim policor dhe nuk mund të tregojnë sepse do të suspendohen, apo të arrestohen, të dënohen apo çfarëdo qoftë. Unë nuk kam rrezikuar asgjë, unë vetëm e kam thënë të vërtetën dhe unë e kam përjetuar këtë vetë, e kam parë dhe e kam dëgjuar. Mua nuk më ka thënë askush, e unë personalisht i kam parë këto dhe jam sëmurë për këto që i kam parë. Dhe nesër do të jetë shumë e lehtë për mua dhe për fëmijët e mi, që i kam treguar të gjitha këto dhe sa do t’ju ndihmojnë këto, nuk e di.
A mendoni se pas deklaratës tuaj do të ketë edhe të tjerë që do të dëshirojnë të tregojnë për ato që dinë?
Markoviq: Unë shpresoj që do të lajmërohet edhe dikush tjetër që t’i vërtetojë këto ndoshta edhe më shumë. Më shumë shpresoj për kolegët e mi që nuk janë më në shërbimin policor, sepse ata të cilët janë akoma në shërbim, mund të frikësohen sepse janë afër pensionit dhe nuk mund të thonë të vërtetën. Në një shoqëri normale do duhet të dalin dhe të tregojnë për krimet e tyre, pavarësisht se çfarë nacionaliteti kanë qenë, shqiptar, serb, boshnjak, rom çfarëdo që kanë qenë, për atë çfarë kanë bërë duhet të përgjigjen. Unë nuk kam qenë në luftërat e tjera në ish Jugosllavi, por ato çfarë i kam parë në Kosovë, siç e përmenda në vitin 1999 me nga 3-4 apo 6 muaj që kam qenë, Zoti vajton për ato çfarë kanë bërë policët e Serbisë dhe oficerët e lartë ndaj civilëve shqiptarë dhe popullit të rëndomtë.
Edhe diçka që e përmendët më herët, të mos harroj ta përmend, a mund të na tregoni po ashtu se si janë organizuar aksione të ndryshme nga ushtria dhe policia e Serbisë dhe pastaj në Serbi në TV në lajme, keni dëgjuar krejt diçka tjetër në krahasim me atë që ka ndodhë?
Markoviq: Në vitin 1999 ka ndodhur në periudhën korrik-gusht, nuk më kujtohet saktë afër hotel “Ballkan” ka qenë një lagje luksoze me shqiptarë, dhe aty në një pasdite ka ardhur një njësi speciale, nuk e di se nga kanë ardhur apo a kanë qenë policë aktiv apo rezervistë, dhe një mëngjes kanë filluar ta djegin atë lagje të shqiptarëve e cila ka qenë afër hotelit “Ballkan”. Kjo ka qenë sa më kujtohet një lagje luksoze me shtëpia të bukura të shqiptarëve.
Të nesërmen shqiptarët në ora 6:00 të mëngjesit, janë vendosur në një shkollë në afërsi të hotelit, diku afër 100 metra, dhe rreth orës 7 deri 7.30, ne i kemi dëgjuar britmat dhe e kemi parë duke u djegur atë lagje ku i kanë djegur krejt atë çfarë kanë mundur, dhe aty kanë filluar me një breshëri të shtënave. Tani, a ka vdekur dikush apo është vrarë, nuk mund ta di saktë, nuk mund të kujtohem a ka pasur viktima civilë.
Por çfarë më kujtohet shumë mirë atë ditë në mbrëmje kur kam qenë në hotelin “Ballkan”, aty në korridor ka qenë TV, dhe kur i kam shikuar lajmet kanë qenë “Dnevnik” të Radio Televizionit të Serbisë, ku folësja ka thënë se në Suharekë sot gjatë ditës, UÇK ka dashur të godet hotelin “Ballkan” dhe gjatë goditjes me minahedhës, ata kanë goditur gabimisht.
Në vend se të goditin hotelin “Ballkan” i kanë goditur shtëpitë në lagjen e shqiptarëve. Kush ka guxuar të bëjë zë, kur ne i kemi parë ato dhe jemi befasuar se si e kanë dhënë lajmin, kur i kemi parë policët që i kanë djegur ato deri në ora 11-12:00, të gjitha i kanë djegur dhe normalisht i kanë plaçkitur të gjitha dhe pastaj i kanë djegur. Por lajmet në “Dnevnik” RTS 1, kanë lajmëruar se shqiptarët kanë goditur me minahedhës duke e sulmuar hotelin “Ballkan”, ku kanë qenë të vendosur policia e Serbisë. Por na kemi qenë të vendosur aty, e nuk ka goditur askush. Por ata kanë thënë se pjesëtarë të UÇK-së e kanë sulmuar hotelin, por nuk kanë mundur ta godasin dhe i kanë goditur shtëpitë në lagje dhe e gjithë lagjja është djegur./rtk
