Ish-Sekretari i Shtetit i SHBA, Henry Kissinger, 99 vjeç, ka pasur të bëjë me disa liderë sovjetikë gjatë karrierës së tij politike. Ai thotë se Presidenti i Rusisë Vladimir Putin bën llogari, por mban edhe inat. Dhe marrëdhënia e ardhshme e Rusisë me Evopën do të jetë një çështje kyç gjeostrategjike.
DER SPIEGEL: Zoti Kissinger, kur u lindët ju, Lenini ishte ende gjallë. Ju ishit 29 vjeç kur vdiq Stalini, 39 kur Hroshovi çoi raketat bërthamore në Kuba, dhe 45 kur Leonid Brezhnev shtypi Pranverën e Pragës. Cilin nga këta sundues të Kremlinit ju kujton më tepër Vladmir Putin?
DER SPIEGEL: Pse?
Kissinger: Hrushovi kërkonte njohje. Ai donte të afirmonte rëndësinë e vendit të tij dhe të ftohej në Amerikë. Koncepti i barazisë ishte shumë i rëndësishëm për të. Në rastin e Putinit kjo është edhe më tepër akute, sepse ai e konsideron kolapsin e pozicionit rus në Evropë nga 1989 e këtej si një katastrofë strategjike për Rusinë. Ky ka qenë fiksimi i tij. Nuk ndaj të njëjtin mendim me ata që thonë se ai dëshiron të rifitojë çdo territor të humbur. Por ajo që ai s’mund ta durojë është që territori midis Berlinit dhe kufirit rus tani është i NATO-s. Dhe kjo e bëri Ukrainën një pikë kyç për të.
DER SPIEGEL: Hrushov shkaktoi krizën e raketave në Kuba, por në fund u dorëzua. Mendoni se është e mundur edhe për Putin dhe Ukrainën?
Kissinger: Putin nuk është aq impulsiv sa Hrushovi. Ai bën më tepër llogari dhe është më tepër inatçi. Mund të ketë qenë më e lehtë të bije dakord me liderë të dikurshëm. Nga ana tjetër, ka pak gjasa që tranzicioni nga Putin te pasuesi i tij të bëhet pa probleme. Por mbi të gjitha, evolucioni i Rusisë është çështje e Rusisë. Vendet perëndimore do të duhet të analizojnë se çfarë mund të bëjnë në varësi të atij evolucioni dhe rezultatit ushtarak në Ukrainë.
DER SPIEGEL: Kapitulli i parë i librit tuaj të ri ‘Lidershipi: Gjashtë studime në strategjinë botërore’ përqendrohet te kancelari i parë i Gjermanisë së pasluftës, Konrad Adenauer. Ju shkruani se politika e Adenauerit bazohej në pikëpamjen se ndarja e vendit të tij ishte e përkohshme. Këtë gjë kishit në mendje me deklaratën tuaj në Forumin Ekonomik Botëror në Davos kur sugjeruat që Ukraina të pranonte një ndarje të përkohshme të vendit, duke zhvilluar njërën pjesë në një vend të fortë ekonomikisht, demokratik, pro-perëndimor, në pritje që historia të ribashkonte vendin?
Kissinger: Ajo që thashë është: Për t’i dhënë fund kësaj lufte, vija më e mirë ndarëse do të ishte status quo ante (situata e mëparshme e gjërave) që do të thotë 93% e vendit. Është diçka krejt ndryshe. Nëse dikush e identifikon status quo ante-n si objektive, kjo do të thotë se agresioni nuk ka pasur sukses. Çështja atëherë është një armëpushim përgjatë linjës së kontaktit të 24 shkurtit. Territori ende i kontrolluar nga Rusia, që përbën rreth 2.5% të territorit ukrainas në Donbas dhe në Krime, do të ishte pastaj pjesë e një negociate të përgjithshme.
DER SPIEGEL: Por ju shtuat se vazhdimi i konfliktit përtej linjës së kontaktit të 24 shkurtit ‘do ta kthente atë në një luftë jo për lirinë e Ukrainës… por në një luftë të re kundër vetë Rusisë’.
Kissinger: Në asnjë moment nuk kam thënë se Ukraina duhet të lëshojë territor. Thashë që vija logjike ndarëse për një armëpushim është status quo ante.
DER SPIEGEL: Shumë ukrainas e kanë kuptuar ndryshe. Deputeti Oleksiy Goncharenko tha se ju jetoni ende në shekullin e njëzetë dhe se Ukraina nuk do të lëshojë asnjë centimetër të territorit të saj.
Kissinger: Presidenti Volodymyr Zelenskyy nuk e thotë këtë. Përkundrazi, as dy javë nga deklarata ime, ai tha në një intervistë me Financial Times se rikthimi te status quo do të ishte fitore e madhe dhe se do të vazhdonin të luftonin diplomatikisht për pjesën tjetër të territorit. Kjo është në linjë me pozicionin tim.
DER SPIEGEL: Në prezantimin e librit, ju citoni Winston Churchill: ‘Studioni historinë. Në histori gjenden të gjitha sekretet e artit të shtetit’. Cili precedent historik mendoni se është më i përshtatshëm për të kuptuar dhe përfunduar luftën në Ukrainë?
Kissinger: Kjo është një pyetje shumë e mirë, për të cilën aktualisht nuk më vjen ndërmend asnjë përgjigje direkt. Sepse lufta në Ukrainë në një nivel është një luftë për balancimin e fuqisë. Por në një tjetër nivel ajo ka aspektet e një lufte civile dhe kombinon një tip klasik evropian të problemit ndërkombëtar me një totalisht global. Kur kjo luftë të marrë fund, çështja do të jetë nëse Rusia do të arrijë një marrëdhënie koherente me Evopën – të cilën gjithmonë e ka kërkuar – apo nëse do të jetë thjesht një territor aziatik në kufijtë e Evropës. Dhe nuk ka asnjë shembull të mirë historik.
