EUobserver ka shkruar një artikull ku përshkruhet rrugëtimi i shtetit shqiptar pas viteve 90′, në lidhje me ekonominë, kushtet sociale dhe arsyet kryesore që po i detyrojnë qytetartë shqiptarë të largohen nga Shqipëri. Pyetja që media me seli në Bruksel ngre është: Pse 83% e shqiptarëve duan të largohen nga Shqipëria?
Javën e kaluar, kryeministri i Shqipërisë Edi Rama hodhi poshtë me zemërim keq-karakterizimin e shqiptarëve nga Sekretarja e Brendshme e Mbretërisë së Bashkuar Suella Braverman si emigrantë të paligjshëm dhe kriminelë gjatë vizitës së tij në Londër. Shqiptarët ikin nga vendlindja e tyre sepse kërkojnë një jetë më të mirë dhe nuk kanë asgjë për të humbur.
Por ka pasur një rritje të shpejtë të numrit të emigrantëve shqiptarë që kalojnë Kanalin Anglez. Shqiptarët përfaqësojnë rreth një të tretën e emigrantëve të paligjshëm që kërkojnë strehim në MB.
Në vitin 2020, 50 mbërritën me varka të vogla. Në vitin 2021, 800 kaluan. Në vitin 2022, mbërritën 12,301. Shumë janë burra beqarë, të rritur. Sipas Eurostat, shifrat përfaqësojnë rreth një për qind të meshkujve në moshë pune në Shqipëri.
Hulumtimi i Balkan Barometrit tregon se 83 për qind e qytetarëve shqiptarë duan të largohen nga Shqipëria. Ndërsa disa fluturojnë me çdo mjet, gati 50 përqind marrin një rrugë ligjore dhe aplikojnë për punë.
Në fakt, profesionistët mjekësorë përbëjnë sektorin më të madh të shqiptarëve që kërkojnë një fillim të ri jashtë vendit. Një studente e mjekësisë që praktikonte jashtë vendit na tha se u largua nga Shqipëria pasi nuk kishte fonde për të paguar qëndrimin e saj. Ajo shpjegoi se është thjesht e pamundur të kalosh tetë vjet pa të ardhura.
Ndërsa autokracitë u shembën në të gjithë Evropën Lindore në fillim të viteve 1990, shqiptarët kishin pritshmëri të mëdha se demokracia dhe një ekonomi e tregut të lirë do të sillnin një jetë më të mirë. Por tranzicioni i Shqipërisë nga diktatura në demokraci ka qenë i pabarabartë dhe i paplotë.
Ekonomia e Shqipërisë shpërtheu në vitin 1996 kur një skemë piramidale u shemb duke shkatërruar kursimet personale brenda natës. Mijëra shqiptarë u nisën për në Itali; shumë humbën në det. Shembja e skemës piramidale shkatërroi shpresat e tyre. Shumë shqiptarë ende po luftojnë me revolucionin e pritshmërive në rritje.
Ekonomia e Shqipërisë në dukje është rimëkëmbur. Horizonti i Tiranës, kryeqyteti i vendit, është i mbushur me kulla zyrash prej xhami dhe kromi. Pavarësisht nga një bollëk opsionesh të ngrënies me pesë yje, varfëria është ende endemike. Restorantet e bukura janë shumë të paarritshme për shumicën e shqiptarëve që mundohen në sektorin e bujqësisë.
Shumë banorë të fshatit kultivojnë kanabisin si një kulturë parash më fitimprurëse se shalqini. Bandat kriminale kanë një prani të kudondodhur, duke eksportuar drogë në Evropën Perëndimore. Këto banda lehtësojnë edhe udhëtimin e shqiptarëve drejt Britanisë së Madhe. Pasi në Britani, emigrantët e paligjshëm janë shpesh të bllokuar në një jetë krimi. Paratë e lehta nga trafiku i drogës, armëve dhe njerëzve kanë gërryer vlerën e punës së palodhur dhe integritetit që përcakton karakterin e shqiptarëve.
Kultivimi i kanabisit është veçanërisht i përhapur në bastionet e Partisë Socialiste (PS) në pushtet.
Sfidat ekonomike të Shqipërisë u përkeqësuan nga pandemia COVID, e cila kufizoi të ardhurat nga turistët si dhe investimet e huaja direkte. Ngadalësimi ekonomik nuk ndodhi vetëm në Shqipëri. Vendet me të ardhura të mesme u goditën më rëndë gjatë pandemisë.
Dyqane butiqe, femije te kequshqyer
Treguesit makroekonomikë të Shqipërisë janë shqetësues me inflacionin e shfrenuar dhe papunësinë e përhapur. Shqipëria po bëhet gjithnjë e më shumë një vend i të pasurve dhe të pave. Pabarazia është gjithnjë e më e dukshme me një hendek të madh midis ultra të pasurve dhe gjithë të tjerëve. Zyrtarët shqiptarë mburren me rritjen ekonomike të vendit, duke vënë në dukje rritjen e eksporteve dhe mbledhjen e taksave. Por këto shifra janë mashtruese sepse pasojnë vite të rënies ekonomike.
Tirana është plot me të pasurit që mund të përballojnë një gamë në rritje mallrash të importuara, ndërkohë që shumë fëmijë shqiptarë vuajnë nga kequshqyerja.
Shumë shqiptarë kalojnë me pak dollarë në ditë. Punonjësit e sektorit publik dhe punëtorët e pakënaqur kanë dalë në rrugë për të protestuar për pagat e ulëta. Shumë janë të detyruar të punojnë dy punë për të përballuar ushqimin dhe shkollimin e fëmijëve të tyre.
Jeta në Shqipëri është thjesht e papërballueshme, dhe e rrezikshme. Krimi i organizuar dhe nepotizmi janë të përhapur. Bizneset e paligjshme që tregtojnë ushqime, naftë, gaz dhe kontrabandë me njerëz përfaqësojnë një pjesë të madhe të ekonomisë së Shqipërisë. Niveli i lartë i korrupsionit minon meritokracinë dhe çon në mediokritet në administratën publike.
Nuk ka asgjë më demoralizuese për popullin shqiptar se kthimi i prapambetur demokratik. PS ka një dekadë në pushtet dhe është atrofizuar pas kaq vitesh.
PS-ja mund të mos kishte qëndruar aq gjatë në detyrë, nëse nuk do të ishte për opozitën e egër. Partia Demokratike e Shqipërisë (PD), blloku më i madh i opozitës, protestoi ndaj kushteve zgjedhore duke refuzuar të ulej në parlament. Edhe PD nuk pranoi të marrë pjesë në zgjedhjet vendore. Vendimi i saj për të bojkotuar qeverinë ishte një gabim i madh, duke e privuar atë nga një zë dhe duke e bërë atë të parëndësishme në skenën politike.
Ndërsa përkeqësimi i situatës është shtytësi kryesor i emigrimit të paligjshëm, mosfunksionimi i Mbretërisë së Bashkuar pas Brexit është gjithashtu fajtor. Kryeministri Rishi Sunak është i vendosur të kontrollojë situatën. Mbretëria e Bashkuar ka kthyer të paktën 500 emigrantë të paligjshëm në Shqipëri në vitin 2023. Riatdhesimi i tyre dekurajon të tjerët të vijnë, duke ndihmuar në zbutjen e fluksit të emigrantëve të paligjshëm.
Ne e dimë se çfarë e dekurajon emigracionin ilegal. Në përputhje me masat e miratuara në samitin e BE-së javën e kaluar, Mbretëria e Bashkuar duhet të miratojë masa plotësuese: kontroll të zgjeruar kufitar, duke përfshirë më shumë roje, infrastrukturë sigurie, mbikëqyrje dhe pajisje në kufij. Marrëveshjet shtesë me shtetet e treta do të ndihmonin gjithashtu në menaxhimin e problemit.
Shqipëria është një anëtare e NATO-s, një vend kandidat për në BE dhe thelbësore në përpjekjet që synojnë të luftojnë ekstremizmin e dhunshëm mysliman. Perëndimi mund ta ndihmojë Shqipërinë të ketë sukses nëpërmjet një partneriteti që fokusohet në parandalimin, ndërkohë që ndihmon në adresimin e shkaqeve rrënjësore të dëshpërimit. Bashkëpunimi ekonomik është pikënisja, e ndjekur nga masat për forcimin e institucioneve demokratike dhe demokracisë shumëpartiake në Shqipëri.
Perëndimi mund ta ndihmojë Shqipërinë, por Shqipëria duhet të marrë drejtimin për të ndihmuar veten.
