Ministria e Turizmit dhe Mjedisit ka hedhur sërish për konsultim publik projektvendimin “Për miratimin e kërkesave për menaxhimin e mbetjeve spitalore”.
Aktualisht kërkesat që duhet të plotësohen për menaxhimin e këtyre mbetjeve rregulloren me një rregullore të vitit 2010 të miratuar nga qeveria e mëparshme. Kuadri i ri ligjor që është në fazë konsultimi u prezantua edhe në vitin 2019, por projektvendimi në atë periudhë nuk u miratua.
Në projektvendimin e prezantuar për konsultim në 2019 nga Ministria e Turizmit dhe Mjedisit 3 ishin mënyrat e trajtimit të mbetjeve spitalore, si: dezinfektimi, sterilizimi dhe incenerimi. “Trajtimi i mbetjeve spitalore kryhet me metodat e mëposhtme: a) Dezinfektimi: është teknologjia më e përdorur për mbetjet infektive dhe konsiston në reduktimin ose eliminimin e mikroorganizmave që shkaktojnë sëmundje (patogjenët) për të minimizuar mundësinë për transmetimin e sëmundjes. Llojet e kimikateve të përdorura për dezinfektimin e mbetjeve spitalore janë kryesisht kompozimet e klorit, aldehidet, pluhurat ose solucionet me bazë gëlqere, gaz ozoni, kripërat e amonit dhe kompozimet fenolike. b) Sterilizimi: është përcaktuar si shkatërrimi i të gjithë jetës mikrobike dhe realizohet nëpërmjet autoklavimit/hidroklavimit ose mikrovalëve. Sterilizimi duhet të bëhet me avull në temperaturë jo më të vogël se 130°C dhe në presion jo më të vogël se 1.1 bar. c) Incinerim: është procesi i oksidimit të thatë dhe i temperaturës së lartë që kthen mbetjet organike dhe të djegshme në lëndë inorganike dhe të padjegshme dhe që rezulton në një reduktim të ndjeshëm të vëllimit dhe peshës së mbetjeve”, përcaktohej në shtojcën 6 të projektvendimit të mëparshëm.
Projektvendimi i ri përcakton zbatimin e dy metodave për trajtimin e mbetjeve spitalore, metodat e standardizuar dhe llojet e zakonshme të teknologjive për trajtimin e mbetjeve spitalore, që përfshijnë edhe teknologjinë me djegie nëpërmjet inceneratorëve. Pavarësisht situatës së rënduar financiare që është krijuar me inceneratorët, ku fillimisht nisën hetimit për dy inceneratorët, atë të Elbasanit që punoi vetëm një vit dhe Fierit që ka përfunduar, por nuk është vënë asnjëherë në punë. Për inceneratorin e Tiranës, ende nuk janë ndërprerë pagesat, edhe pse ndërtimi i tij nuk ka përfunduar, ministria e Turizmit dhe Mjedisit nuk tërhiqet nga metoda e incenerimit për mbetjet.
“Trajtimi i mbetjeve spitalore të kryhet me metoda të standardizuara.
Proceset bazë për trajtimin e mbetjeve spitalore. Termik: ky proces përdor energjinë termike për të shkatërruar patogjenët në mbetje. Kimik: ky proces përdor dezinfektantë si dioksid klori i tretur, hipoklorit natriumi, acid peracetik, solucion gëlqereje, gaz ozoni ose kimikate të thata inorganike (p.sh. pluhur oksid kalciumi) për të shkatëruar patogjenët në mbetje. Rrezatim: ky proces përdor rrezatim nga burimet e rrymave elektronike, kobalt-60 ose ultraviolet për të shkatërruar patogjenët në mbetje. Biologjik: ky proces i referohet degradimit të lëndës organike nëpërmjet proceseve që ndodhin në natyrë, p.sh. kompostimi, vermikultura (tretja e mbetjeve organike përmes veprimit të krimbave) dhe groposja e mbetjeve patologjike. Mekanik: ky proces përfshin copëtimin, bluarjen, përzierjen dhe ngjeshjen me qëllim përmirësimin e shkallës së transferimit të nxehtësisë, depërtimit të avullit dhe kontaktit me dezinfektantin kimik si dhe për të zvogëluar vëllimin e mbetjeve, për t’i bërë mbetjet e trajtuara të panjohshme ose për të shmangur dëmtimin fizik në rastin e mbetjeve të mprehta të trajtuara. Ky proces nuk mund të shkatërrojë patogjenët, por plotëson proceset e tjera të trajtimit të mbetjeve spitalore të rrezikshme.
Teknologjitë termike pa djegie
– trajtimi kryhet përmes nxehjes së mbetjeve nga avulli nën presion; e integruara (ose autoklava të avacuara apo autoklava hibride) – kombinojnë trajtimin me avull me procese të tjera mekanike si ngjeshje, copëtim, grirje, para, gjatë ose pas trajtimit; me mikrovalë – kryhet përmes veprimit të nxehtësisë dhe avullit të lagësht të gjeneruar nga energjia e mikrovalës; me nxehtësinë e fërkimit – përdor nxehtësinë e fërkimit të plotësuar nga ngrohësit me rezistencë për të nxehur mbeturinat, ndërkohë mbetjet coptohen në kokrriza të thata.
Sistemet e nxehtësisë së thatë – nxehtësia aplikohet pa shtuar avull ose ujë. Mbetjet nxehen nëpërmjet përçimit, konveksionit natyror ose të detyruar dhe/ose rrezatimit termik.
Teknologjitë kimike. Hidroliza alkaline – shndërron mbetjet patologjike në një tretësirë ujore të dekontaminuar.
Teknologjitë me djegie. Incineratorët – trajtimi bazohet në procesin e oksidimit të thatë dhe temperaturës së lartë që kthen mbetjet organike dhe të djegshme në lëndë inorganike dhe të padjegshme dhe që rezulton në një reduktim të ndjeshëm të vëllimit dhe peshës së mbetjeve “në përputhje me VKM 178/2012 “Për incenerimin e mbetjeve””, përcaktohet në shtojcën 6 që përcakton metodat për trajtimin e mbetjeve spitalore.
Ndër të tjera projektvendimi saktëson në pjesën e parë të tij detyrimet që kanë prodhuesit e mbetjeve spitalore çka i bën ata përgjegjës për grumbullimin e veçantë të tyre, ambalazhimin, etiketimin dhe magazinimin si dhe transportin së bashku me trajtimin dhe asgjësimin e tyre. I njëjti vendim përcakton se duhet të merren masa të sigurisë së personelit, përpilimin e një plani menaxhimi, mbajtjen e një regjistri për mbetjet e prodhuara dhe trajtuara dhe në fund edhe shpenzimet menaxheriale dhe dëmet që mund të shkaktohen nga ky aktivitet.
Sipas draftit çdo prodhues i madh i mbetjeve spitalore duhet të regjistrohet në Agjencinë Kombëtare të Mjedisit brenda 3 (tre) muajve nga hyrja në fuqi e këtij vendimi. Po kështu çdo prodhues i mbetjeve spitalore duhet të njoftojë me shkrim Agjencinë Kombëtare të Mjedisit, brenda 30 ditësh, në rast ndryshimesh në strukturën e pronësisë, emërtimin, vendndodhjen, mënyrën e veprimtarisë ose për ndonjë ndryshim në veprimtarinë e tij, që mund të ketë ndikim në llojin dhe sasinë e mbetjeve spitalore të krijuara.
Drafti i vendimit që është në fazë konsultimi parashikon në një pjesë të tretë të tij të gjithë dokumentacionin e nevojshëm për menaxhimin e mbetjeve spitalore. Në total kjo përfshin 9 pika që nis me detajet e kontaktit të personave përgjegjës për menaxhimin e mbetjeve përshkrimin e përgjithshëm të mbetjeve që prodhohen siguria dhe trajnimi i personelit procedurat e emergjencës apo masat që merren për zbatimin tërësor të planit. Plani i menaxhimit duhet të rishikohet jo më vonë se çdo 3 vjet./monitor
