Lartë në Himalajet Indiane, një liqen i largët i vendosur në një luginë me dëborë janë gjendur me qindra skelete njerëzore.
Liqeni Roopkund ndodhet 5,029 metra (16,500 ft) mbi nivelin e detit në fund të një shpati të pjerrët në Trisul, një nga malet më të larta të Indisë, në shtetin e Uttarakhand. Mbetjet janë shpërndarë përreth dhe poshtë akullit te “liqeni i skeleteve”, zbuluar nga një rojtar pyjesh britanik patrullues në 1942, të cilat kanë tërhequr vëmendjen e antropologëve dhe shkencëtarëve në të gjithë botën, shkruan BBC.
Madhwal, një ekspert i pyjeve, zbuloi qindra skelete njerëzish të grumbulluara në dhe rreth liqenit Roopkund. Ai raportoi menjëherë autoritetet për zbulimin e çuditshëm – një liqen misterioz, ku midis 600 deri në 800 njerëz pësuan një fund tragjik – dhe Himalajet e ftohta vazhduan të ruajnë mbetjet njerëzore.
Në varësi të stinës dhe motit, liqeni, i cili mbetet i ngrirë për pjesën më të madhe të vitit, zgjerohet dhe tkurret. Vetëm kur shkrihet dëbora, skeletet janë të dukshme, ndonjëherë me mish të bashkangjitur dhe të ruajtur mirë. Deri më tani, mbetjet skeletore të rreth 600-800 njerëzve janë gjetur këtu. Në promovimet e turizmit, qeveria lokale e përshkruan atë si një “liqen misterioz”.
Në fund të viteve 1950, zbulimi makabër u bë i njohur për publikun, duke tërhequr vëmendjen e të gjithëve madje hetimet vazhdojnë edhe sot. Një tjetër teori sugjeron që disa nga eshtrat janë të ushtarëve indianë, të cilët u përpoqën të pushtonin Tibetin në 1841 dhe u mundën. Më shumë se 70 prej tyre u detyruan më pas të ktheheshin për në shtëpi mbi Himalaje dhe vdiqën gjatë rrugës.
Megjithatë, një tjetër teori supozon se kjo mund të ketë qenë një “varrezë” ku ishin varrosur viktimat e një epidemie. Në fshatrat në zonë, ka një këngë popullore që flet për mënyrën sesi Hyjnesha Nanda Devi krijoi një stuhi breshëri, e cila vrau njerëzit që kalonin liqenin.
Studimet e hershme të skeleteve kanë zbuluar se shumica e njerëzve që vdiqën ishin të gjatë – “më shumë se shtat mesatar”. Shumica e tyre ishin të moshës midis 35 dhe 40 vjeç. Një studim i fundit pesë-vjeçar, që ka përfshirë 28 bashkautorë nga 16 institucione me bazë në Indi, SHBA dhe Gjermani, zbuloi se të gjitha këto supozime mund të mos jenë të vërteta.
Shkencëtarët analizuan mbetjet e 38 trupave, duke përfshirë 15 gra, të gjetura në liqen. Disa prej tyre datojnë rreth 1200 vite më parë.
“Ende nuk është e qartë se çfarë ndodhi në Liqenin Roopkund, por tani mund të jemi të sigurt se vdekjet e këtyre individëve nuk mund të shpjegohen me një ngjarje të vetme”, thotë Eadaoin Harney, autori kryesor i studimit dhe student doktorature në Universitetin e Harvardit.
Por më interesante janë gjetjet e studimit gjenetik në 2010: viktimat janë të larmishme. Tridhjetë e tetë mostra nga mbetjet skeletore të ruajtura në Kolkata, Indi u dërguan në 16 laboratorë në të gjithë botën për analiza gjenomike dhe biomolekulare.
Rezultatet e studimit pesë-vjeçar, të botuar në 2019, tronditën botën. Një grup njerëzish kishin gjenetikë të ngjashme me njerëzit e sotëm që jetojnë në Azinë e Jugut, ndërsa tjetri “i lidhur ngushtë” me njerëzit që jetojnë në Europën e sotme, veçanërisht ata që jetojnë në ishullin grek të Kretës.
Dëshmia e re që tregon për praninë e grupeve me origjinë jo-indiane në liqenin Roopkund ishte një tronditje, pasi nuk ka ndonjë dëshmi historike për të shpjeguar se kush ishin këta njerëz dhe çfarë po bënin në skajet e Himalajeve.
Asnjë armë apo mallra tregtarë nuk janë gjetur në vend – liqeni nuk është i vendosur në një rrugë tregtare. Studimet gjenetike nuk kanë gjetur prova të pranisë së ndonjë patogjeni antik bakterial që mund të cilësohet si një shpjegim për shkakun e vdekjeve.
Sipas studiuesve disa mbishkrime në tempujt lokalë datojnë midis shekullit VIII-X, ” dhe ata besojnë se një pjesë e trupave mund të jetë të një pelegrinazhi masiv. Me kalimin e viteve, skeletet janë marrë nga tregtarët duke i vendosur në shtëpi si suvenire. Por misteri i skeleteve është ende enigmë sot pavarësisht përparimit të shkencës.
Por si mbërritën në malet më të larta të Indisë disa njerëz nga Mesdheu lindor? Për këtë, shkencëtarët nuk kanë ende përgjigje, madje kanë më shumë pyetje se sa përgjigje.
/Burimi: BBC/ përshtati në shqip Priza.al/
