Gjaku i prodhuar në një laborator është futur pra provuar për herë të parë tek trupi i njerëzve në një provë klinike të parë në botë, thonë studiuesit në Mbretërinë e Bashkuar.
Pjesa më e madhe e transfuzioneve të gjakut do të mbështetet gjithmonë tek njerëzit që përveshin rregullisht mëngët për të dhuruar.
Por qëllimi përfundimtar është të prodhohen grupe gjaku vitale, por tepër të rralla, të cilat janë të vështira për t’u kapur.
Këto janë të nevojshme për njerëzit që varen nga transfuzionet e rregullta të gjakut për kushte të tilla si anemia drapërocitare.
Nëse gjaku nuk është në përputhje të saktë, atëherë trupi fillon ta refuzojë atë dhe trajtimi dështon. Ky nivel i përputhjes së indeve shkon përtej grupeve të njohura të gjakut A, B, AB dhe O.
Prof Ashley Toye, nga Universiteti i Bristolit, tha se disa grupe ishin “me të vërtetë, vërtet të rralla” dhe “mund të ketë vetëm 10 njerëz në vend” në gjendje të dhurojnë.
Për momentin, ka vetëm tre njësi të grupit të gjakut “Bombay” – të identifikuara për herë të parë në Indi – në magazinë në të gjithë Mbretërinë e Bashkuar.
Projekti kërkimor kombinon ekipe në Bristol, Kembrixh, Londër dhe në NHS Blood and Transplant. Ai fokusohet në qelizat e kuqe të gjakut që transportojnë oksigjen nga mushkëritë në pjesën tjetër të trupit.
Si funksionon:
Ato fillojnë me një dhurim normal të një litër gjaku (rreth 470 ml)
Rruazat magnetike përdoren për të nxjerrë qeliza staminale fleksibël që janë të afta të shndërrohen në qelizë të kuqe të gjakut
Këto qeliza staminale inkurajohen të rriten në numër të madh në laboratorë
Dhe më pas udhëzohen për t’u bërë qeliza të kuqe të gjakut
Procesi zgjat rreth tre javë dhe një grup fillestar prej rreth gjysmë milioni qelizash burimore rezulton në 50 miliardë qeliza të kuqe të gjakut.
Këto filtrohen për të marrë rreth 15 miliardë qeliza të kuqe të gjakut që janë në fazën e duhur të zhvillimit për transplantim.
“Ne duam të bëjmë sa më shumë gjak të jetë e mundur në të ardhmen, kështu që vizioni në kokën time është një dhomë plot me makineri që e prodhojnë atë vazhdimisht nga një dhurim normal gjaku,” më tha Prof Toye.
Dy personat e parë kanë marrë pjesë në testin, i cili synon të testojë gjakun në të paktën 10 vullnetarë të shëndetshëm. Ata do të marrin dy dhurime prej 5-10 ml me një distancë prej të paktën katër muajsh – një gjak normal dhe një gjak të rritur në laborator.
Gjaku është etiketuar me një substancë radioaktive, e përdorur shpesh në procedurat mjekësore, kështu që shkencëtarët mund të shohin se sa zgjat në trup.
Shpresohet se gjaku i rritur në laborator do të jetë më i fuqishëm se normalja.
Qelizat e kuqe të gjakut zakonisht zgjasin për rreth 120 ditë përpara se të duhet të zëvendësohen. Një dhurim tipik gjaku përmban një përzierje të qelizave të kuqe të gjakut të rinj dhe të moshuar, ndërsa gjaku i rritur në laborator është i gjithi i sapobërë, kështu që duhet të zgjasë plot 120 ditë. Studiuesit dyshojnë se kjo mund të lejojë donacione më të vogla dhe më pak të shpeshta në të ardhmen.
Megjithatë, ka sfida të konsiderueshme financiare dhe teknologjike.
Dhurimi mesatar i gjakut kushton NHS rreth 130 £. Rritja e gjakut do të kushtojë shumë më tepër, megjithëse skuadra nuk do të thotë se sa.
Një sfidë tjetër është që qelizat burimore të mbledhura përfundimisht shterojnë veten, gjë që kufizon sasinë e gjakut që do të rritet. Do të duhen më shumë kërkime për të prodhuar vëllimet që do të nevojiteshin klinikisht.
Zbulimi mundëson ‘gjak të prodhuar në masë’
Dr Farrukh Shah, drejtor mjekësor i transfuzionit në NHS Blood and Transplant, tha: “Ky kërkim lider në botë hedh themelet për prodhimin e qelizave të kuqe të gjakut që mund të përdoren në mënyrë të sigurtë për transfuzionin e njerëzve me çrregullime si qeliza drapër.
“Potenciali që kjo punë të përfitojë shumë për pacientët me transfuzion është shumë domethënës.”
