Mushkëritë janë një pompë, funksioni bazë i së cilës është oksigjenimi i gjakut dhe i organeve, si dhe eliminimi i dioksidit të karbonit.
Mushkëria e djathtë ka tre lobe dhe është më e madhe se e majta, e cila ka vetëm dy lobe.
Funksionimi i mirë i mushkërive është i nevojshëm për funksionimin e duhur të të gjithë organizmit.
Mushkëritë tona rëndohen çdo ditë nga faktorë të tillë si duhani dhe ndotja e ajrit, duke i bërë ato të pambrojtura ndaj infeksioneve dhe shfaqjes së sëmundjeve të rrugëve të frymëmarrjes.
Gjërat më të rëndësishme që mund të bëjmë për t’i mbajtur mushkëritë tona të shëndetshme janë parandalimi dhe kontrolli i hershëm i çdo simptome të frymëmarrjes (kollë, hemoptizë, fishkëllimë, gulçim, dhimbje gjoksi) që vazhdojnë.
Megjithatë, ne mund të kujdesemi për disa parametra më të rëndësishëm për shëndetin e mushkërive tona.
Shmangia e pirjes së duhanit- Pirja e duhanit është ndoshta faktori i vetëm i rrezikut shëndetësor më i parandalueshëm. Pirja e duhanit është shkaku kryesor i sëmundjes pulmonare obstruktive kronike (COPD). Ndalimi i pirjes së duhanit redukton ngadalësimin e funksionit të frymëmarrjes, përmirëson simptomat (kollë kronike) dhe redukton përkeqësimet e COPD dhe astmës.
Gjithashtu, lënia e duhanit do të rrisë menjëherë kapacitetin ushtrimor dhe qëndrueshmërinë për çdo aktivitet fizik.
Pirja e duhanit është një faktor kryesor në vdekshmërinë. Tre shkaqet kryesore të vdekjes që lidhen me pirjen e duhanit janë sëmundjet kardiovaskulare, kanceri i mushkërive dhe sëmundja kronike obstruktive pulmonare.
Gjithashtu ekspozimi ndaj pirjes së duhanit pasiv në shtëpi ose në vendin e punës shoqërohet me një rrezik në rritje të zhvillimit të kancerit të mushkërive ndërsa te fëmijët parashkollorë me episode të shtuara të infeksioneve të rrugëve të sipërme dhe të poshtme të frymëmarrjes.
Duhanpirësit pasivë thithin të njëjtat substanca si duhanpirësi. Vëmendje e veçantë duhet t’i kushtohet pirjes së duhanit në makinë. Nivelet e ndotësve me dritare të mbyllura ose gjysmë të hapura janë tre herë më të larta se nivelet jashtë.
Vaksinimi, mbrojtja më e mirë- Vaksinimi është mbrojtja më e mirë kundër infeksioneve të zakonshme të frymëmarrjes. Vaksinimet kryesore që rekomandojmë janë vaksinat kundër gripit, pneumokokut dhe koronavirusit.
Vaksinimi stimulon sistemin imunitar për të prodhuar antitrupa kundër viruseve dhe mikrobeve specifike, nëse biem në kontakt me to. Përfitimi i vaksinave është se ato mund të parandalojnë zhvillimin e një infeksioni nga një mikroorganizëm specifik ose, në rast se sëmuremi, parandalojnë mundësinë e një sëmundjeje të rëndë ose ndërlikimet e saj. Indikacionet për vaksinim janë personat mbi 65 vjeç dhe personat 19-64 vjeç me sëmundje themelore të rrugëve të frymëmarrjes (SPOK, astmë, bronkiektazi), sëmundje kardiake, diabet mellitus, imunosupresion etj.
Ushtrime për mushkëri të shëndetshme- Shpejtësia normale e frymëmarrjes është 12-15 frymëmarrje në minutë. Gjatë stërvitjes, trupi, për të përballuar kërkesën e shtuar për oksigjen nga muskujt, rrit ritmin e frymëmarrjes (deri në 40 herë në minutë) dhe qarkullimin e gjakut për të çuar oksigjen në muskuj në mënyrë që ata të mund të funksionojnë siç duhet.
Kur kemi funksion normal të frymëmarrjes, procedura e mësipërme bëhet pa ndjerë gulçim. Por kur funksioni i mushkërive tona preket, nuk ka rezerva të frymëmarrjes dhe atëherë mund të ndjejmë siklet ose oksigjeni ynë mund të bjerë nën kufirin normal.
Ushtrimi i rregullt mund të rrisë forcën e muskujve dhe të përmirësojë qëndrimin. Çdo aktivitet që rrit ritmin e zemrës dhe ritmin e frymëmarrjes është ushtrim për mushkëritë. Aktivitete të tilla janë ecja e shpejtë, vrapimi, noti etj. Synoni për 20 minuta ushtrime të përditshme.
Kontrolli parandalues- Kontrolli parandalues ndihmon në parandalimin e sëmundjeve, ndërsa diagnostikimi i hershëm i sëmundjes edhe në sëmundje shumë të rënda (si kanceri i mushkërive, SPOK, fibroza pulmonare) ndihmon në përballimin më të mirë të sëmundjes dhe shpeshherë në shërimin e saj.
Mjeku pulmonolog do të marrë historinë tuaj mjekësore, do t’ju ekzaminojë dhe më pas do t’ju rekomandojë analizat e nevojshme. Testet e zakonshme të frymëmarrjes janë spirometria dhe rëntgeni i gjoksit. Spirometria tregon funksionin e mushkërive dhe te duhanpirësit mbi 40 vjeç ose personat me sëmundje kronike të frymëmarrjes duhet të bëhet çdo vit.
Kanceri i mushkërive është kanceri i dytë më i zakonshëm tek meshkujt pas kancerit të prostatës dhe tek femrat pas kancerit të gjirit, dhe i pari në vdekje në mbarë botën. Për njerëzit me rrezik të lartë për kancer të mushkërive, të tilla si të rriturit 50-80 vjeç, duhanpirës ose ish-duhanpirës me një histori të pirjes së duhanit prej 20 deri në 30 paketë-vjeçare (shumezoni numrin e paketave-viteve me numrin e paketave-viteve) , rekomandohet ekzaminimi vjetor i CT në gjoks (LDCT), pa kontrast. Përfitimet e diagnostikimit të hershëm tejkalojnë sasinë e vogël të rrezatimit që do të marrë i ekzaminuari.
Konsumimi i ushqimeve dhe pijeve me veti antioksidante dhe anti-inflamatore ndihmon në përmirësimin e funksionit të frymëmarrjes. Veti të tilla gjenden tek panxhari, specat, domatet, lakra e kuqe, kungulli, manaferrat, mollët, shafrani i Indisë, peshku, thjerrëzat, çaji jeshil, kafeja, kakaoja, çokollata dhe vaji i ullirit.
