Pegasus është programi i spiunazhit më i fuqishëm i zhvilluar ndonjëherë nga një kompani private. Sapo të futet brenda telefonit tuaj, pa u vënë re, e shndërron atë në një pajisje përgjimi 24 orësh. Mund të kopjojë mesazhet që dërgoni ose merrni, të marri fotot dhe të regjistrojë thirrjet tuaja. Mund të ju filmojë fshehurazi përmes kamerës së telefonit, ose të aktivizojë mikrofonin për të regjistruar bisedat tuaja. Potencialisht mund të përcaktojë se ku jeni, ku keni qenë dhe kush keni takuar.
Pegasus është softueri i piraterisë, ose spyware, që zhvillohet, tregtohet dhe licencohet për qeveritë në të gjithë botën nga kompania izraelite NSO Group. Ka aftësinë të infektojë miliarda telefona që përdorin sisteme operative iOS ose Android.
Versioni më i hershëm i Pegasus u kap nga studiuesit në 2016, telefonat e infektuar përmes mesazheve me tekst ose emaileve që mashtrojnë objektivin duke e nxitur të klikojnë në një lidhje me qëllim të keq.
Që atëherë, megjithatë, aftësitë sulmuese të NSO janë bërë më të përparuara. Infeksionet Pegasus mund të arrihen përmes të ashtuquajturave sulme “klikime zero”, të cilat nuk kërkojnë ndonjë ndërveprim nga pronari i telefonit në mënyrë që të ketë sukses. Në 2019 WhatsApp zbuloi se softueri i NSO ishte përdorur për të dërguar Pegasus në më shumë se 1,400 telefona
Qëllimet e përdorimit janë të ndryshme. Aktivistët e të drejtave të njeriut, gazetarët dhe avokatët në të gjithë botën kanë qenë në shënjestër të qeverive autoritare, falë një programi kompjuterik izraelit që spiunon celularët e tyre. Hetimi është konfirmuar nga ‘The Guardian’ dhe 16 media të tjera, të cilat thanë se programi është krijuar për të lejuar qeveritë që të ndjekin terroristë dhe kriminelë.
Programi në fjalë, infekton iPhone dhe celularët Android për të lejuar ata që e përdorin që të kenë qasje tek mesazhet, fotografitë, e-mail-et si dhe për të aktivizuar mikrofonin e aparatit. Lista e numrave të telefonit të sinjalizuar nga hetimi për Pegasus përfshin më shumë se 50 mijë numra.
‘The Guardian’ dhe partnerët e tij mediatikë do të zbulojnë identitetet e personave në ditët në vijim. Ata përfshijnë qindra drejtues biznesi, personalitete fetare, akademikë, punonjës të OJQ-ve, zyrtarë të sindikatës dhe zyrtarë të qeverisë, duke përfshirë ministrat e kabinetit, presidentët dhe kryeministrat.
Lista përmban gjithashtu numrat e anëtarëve të familjes së ngushtë të një udhëheqësi të një vendi, duke sugjeruar që ky i fundit mund të ketë udhëzuar agjencitë e tyre të inteligjencës për të shqyrtuar mundësinë e monitorimit të të afërmve të tyre.
Të dielën u zbulua se numrat e më shumë se 180 gazetarëve ishin pjesë e të dhënave të programit kompjuterik, duke përfshirë reporterë, redaktorë dhe drejtues në Financial Times, CNN, New York Times, France 24, The Economist, Associated Press dhe Reuters.
Numri i telefonit të një reporteri të pavarur meksikan, Cecilio Pineda Birto ishte gjithashtu në listë. NSO tha se edhe nëse telefoni i Pineda ishte shënjestruar, kjo nuk do të thoshte se të dhënat e nga telefoni i tij kontribuuan në ndonjë mënyrë për vdekjen e tij, duke theksuar se qeveritë mund të kishin zbuluar vendndodhjen e tij me mjete të tjera.
Ai ishte midis të paktën 25 gazetarëve meksikanë që me sa duket u zgjodhën si kandidatë për mbikëqyrje gjatë një periudhe dy vjeçare. Analiza e kësaj liste nxjerr në pah se shteti që përgjon më shumë është ai i Meksikës, me më shumë se 15 mijë numra. Maroku dhe Emiratet e Bashkuara Arabe kanë më shumë se 10 mijë.
Numrat e telefonit që u përzgjodhën përfshinin më shumë se 45 vende në të katër kontinentet. Pa ekzaminim mjeko-ligjor të telefonave celularë, është e pamundur të dimë nëse telefonat kanë qenë pjesë e një sulmi në tentativë ose të suksesshëm duke përdorur Pegasus, raporton abcnews.al
Në deklaratat e lëshuara përmes avokatëve të saj, NSO mohoi “pretendimet e rreme” në lidhje me aktivitetet e klientëve të saj, por tha se “do të vazhdojë të hetojë të gjitha pretendimet e keqpërdorimit dhe do të marrë masat e duhura”.
Ai tha se lista nuk mund të ishte një listë e numrave “të shënjestruar nga qeveritë që përdorin Pegasus”, dhe përshkroi shifrën 50,000 si “të ekzagjeruar”. Kompania iu shet vetëm disa agjencive ushtarake, të zbatimit të ligjit dhe inteligjencës në 40 vende.
Ndërkohë, muajin e kaluar, NSO lëshoi një raport në të cilin pretendonte se kishte respektuar të drejtat e njeriut dhe publikoi fragmente nga kontratat me klientët duke theksuar që programi kompjuterik është për hetime penale dhe të sigurisë kombëtare.
Sidoqoftë, një sërë numrash në listë që u përkasin njerëzve që me sa duket nuk kanë asnjë lidhje me kriminalitetin tregon që disa klientë të NSO po shkelin kontratat e tyre me kompaninë, duke spiunuar aktivistët pro-demokracisë dhe gazetarët që hetojnë korrupsionin, si dhe kundërshtarët politikë dhe qeverinë kritikët.
Kjo tezë mbështetet nga analiza mjeko-ligjore në telefonat e disa gazetarëve, aktivistëve të të drejtave të njeriut dhe avokatëve, numrat e të cilëve u shfaqën në listën e publikuar. Analiza, e kryer nga Amnesty’s Security Lab, një partner teknik në projektin Pegasus, zbuloi gjurmë të Pegasus në 37 nga 67 telefona, raporton abcnews.al
Analiza zbuloi gjithashtu disa korrelacione të njëpasnjëshme midis kohës dhe datës kur një numër u bë pjesë e listës dhe nisjes të aktivitetit të Pegasit në pajisje, e cila në disa raste ndodhi vetëm disa sekonda më vonë.
Amnesty analizoi punën e saj mjeko-ligjore në katër iPhone me Citizen Lab, një grup kërkimor në Universitetin e Torontos që është i specializuar në studimin e Pegasus, i cili konfirmoi se kishte shenja të infeksionit nga Pegasus.
Pegasus ka të ngjarë të nxisë debate mbi mbikëqyrjen e qeverisë në disa vende të dyshuara për përdorimin e teknologjisë. Hetimi sugjeron që qeveria hungareze e Viktor Orban është një nga vendet që përdor programin, duke synuar gazetarë si dhe rrethin e ngushtë të njërit prej pak ekzekutivëve të pavarur të mediave të Hungarisë, raporton abcnews.al
Më tej në deklaratë shtrohet pyetja nëse ky hetim ka përfshirë dhe qeverinë amerikane, britanike, gjermane apo franceze. Pegasus është përdorur dhe nga Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe për të përgjuar celularët e disa personave të njohur të gazetarit të vrarë Jamal kashogi.
Duke hyrë në sensorët e GPS, klientët e NSO mund të siguronin gjithashtu një regjistër të lëvizjeve të kaluara të një personi dhe të gjurmonin vendndodhjen e tyre në kohë reale me saktësi të plotë, për shembull duke zbuluar vendndodhjen dhe shpejtësinë në të cilën udhëtonte një makinë.
/Burimi: The Guardian/ përshtati në shqip Priza.al/
