BERLIN
Ditë para se ujërat e ndotura të çanin Gjermaninë perëndimore, një agjenci evropiane e motit lëshoi një paralajmërim përmbytjeje “ekstreme” pasi modelet e hollësishme treguan stuhi që kërcënonin të dërgonin lumenj në nivele që një meteorolog gjerman tha të premten nuk ishin parë në 500 apo edhe 1000 vjet
Deri të premten, ato parashikime u treguan saktësisht shkatërruese, me më shumë se 100 njerëz të vdekur dhe 1.300 të pagjetur, ndërsa ekipet e shpëtimit të helikopterëve nxorën banorët nga fshatrat e përmbytura ndonjëherë brenda disa minutash, duke ngritur pikëpyetje në lidhje me gabimet në sistemin e hollësishëm të paralajmërimit të përmbytjeve të Gjermanisë.
Zona të shumta, thanë viktimat dhe zyrtarët, u kapën të papërgatitur kur përrenjtë dhe lumenjtë e qetë u kthyen në përrenj që merrni para makinat, shtëpitë dhe urat dhe gjithçka tjetër në shtigjet e tyre.
“Gjithçka ishte kaq shpejt. Ju u përpoqët të bëni diçka, dhe tashmë ishte tepër vonë”, tha një banor i Schuld-it për televizionin publik gjerman ARD, pasi lumi Ahr fryu brigjet e tij, duke shqyer shtëpi druri dhe duke i marrë automjetet që lëviznin si lodra banje.
Reshjet ekstreme si ato që ndodhën në Gjermani janë një nga shenjat më të dukshme që klima po ndryshon si rezultat i ngrohjes së shkaktuar nga emetimet e gazeve serë. Studimet kanë zbuluar se ato tani po ndodhin më shpesh për një arsye të thjeshtë: Një atmosferë e ngrohtë mund të mbajë më shumë lagështi, duke gjeneruar më shumë reshje shiu dhe më të fuqishme.
Por edhe kur ngjarjet ekstreme të motit bëhen gjithnjë e më të zakonshme në të gjithë globin – qofshin zjarre në Perëndimin Amerikan, ose uragane më të forta në Karaibe – përmbytjet që prenë një rrugë të gjerë shkatërrimi përmes Gjermanisë, Belgjikës, Zvicrës dhe Holandës këtë javë ishin praktikisht të padëgjuara, sipas meteorologëve dhe zyrtarëve gjermanë.
Edhe kështu, ato nuk ishin të paparashikuara.
“Nuk duhet të kishte pasur kaq shumë vdekje nga kjo ngjarje”, tha Dr. Linda Speight, një hidrometeorologe në Universitetin e Reading në Britani, e cila studion se si ndodh përmbytja. Ajo fajësoi komunikimin e dobët në lidhje me rrezikun e lartë të paraqitur nga përmbytja duke kontribuar në humbjet e konsiderueshme të jetës.
Tani për tani politikanët gjermanë ranë dakord që nuk dëshironin të dukeshin se po politizonin një fatkeqësi dhe zëdhënësi i kancelares Angela Merkel tha se ajo kishte në plan të vizitonte shtetin e goditur të Rhineland-Palatinate, pas kthimit nga bisedimet në Uashington.
Por fatkeqësia natyrore kishte të gjitha shenjat dalluese të një ngjarjeje që në të kaluarën ka riformuar fatin politik në sezonet zgjedhore gjermane si kjo.
Armin Laschet, udhëheqësi konservator i Nordrhein-Westfalen, i cili po garon për të pasuar zonjën Merkel pas zgjedhjeve nacionale më 26 shtator, tha në një konferencë shtypi të premten, “Shteti ynë po përjeton një katastrofë përmbytje të shkallës historike.”
“Ne duhet ta bëjmë shtetin më të mbrojtur nga klima”, tha Z. Laschet, i cili po përballet me sfidën e tij më të fortë nga partia ambientaliste e Gjelbër. “Ne duhet ta bëjmë Gjermaninë klimatikisht neutrale edhe më shpejtë”.
Por shteti i tij ishte ndër më të goditurit, dhe sapo uji i përmbytjes u tërhoq ai dhe zonja Merkel ende mund të përballen me pyetje se pse bastionet e tyre politike nuk ishin më të përgatitura.
Zyrtarët gjermanë thanë të premten se sistemi i tyre i paralajmërimit, i cili përfshin një rrjet të sensorëve që matin nivelet e lumenjve në kohë reale, funksionoi siç duhej. Problemi, thanë ata, ishte një sasi shiu që ata kurrë nuk kishin parë më parë – duke rënë kaq shpejt sa që gllabëroi edhe përrenj të vegjël dhe lumenj që normalisht nuk konsiderohen kërcënime.
Të përshkruash ngjarjet e ditëve të fundit si një përmbytje 100-vjeçare do të ishte një nënvlerësim, tha Uwe Kirsche, një zëdhënës i Shërbimit Gjerman të Motit, duke e quajtur atë një përmbytje, lloji i të cilës nuk ishte parë në mbase një mijëvjeçar.
“Me këta lumenj të vegjël, ata kurrë nuk kanë provuar diçka të tillë”, tha Z. Kirsche. “Askush nuk mund të përgatitej, sepse askush nuk priste diçka të tillë”.
Të martën, Felix Dietsch, një meteorolog i Shërbimit Gjerman të Motit, doli në YouTube për të paralajmëruar se disa zona të Gjermanisë Jugperëndimore mund të merrnin vëllime shiu më parë të paimagjinueshme. Deri në 70 litra, ose më shumë se 18 galona ujë mund të derdhet në një sipërfaqe prej një metër katror brenda pak orësh, paralajmëroi ai.
Shërbimi i motit, një agjenci qeveritare, vendosi paralajmërimin e saj më ekstrem të stuhisë, kodin e purpurt, në rajonet Eifel dhe Mosel. Ishte një nga paralajmërimet e shumta që shërbimi i motit në Twitter dhe media të tjera kishte lëshuar më parë këtë javë që iu transmetuan gjithashtu zyrtarëve të shtetit dhe zyrtarëve lokalë, departamenteve të zjarrfikësve dhe policisë.
Por ujërat u ngritën aq shpejt, në lartësi përtej niveleve rekord të regjistruara më parë, sa që planet e reagimit të disa komuniteteve u bënë krejtësisht të pamjaftueshme, ndërsa të tjerët u kapën plotësisht jashtë roje.
Një zëdhënës i zyrës përgjegjëse për monitorimin e përmbytjeve dhe njoftimin e zyrtarëve lokalë në Rheinland-Pfalz tha se të gjitha paralajmërimet ishin marrë nga shërbimi i motit dhe u kaluan bashkësive lokale siç ishte planifikuar.
Por ajo që ndodhi pas kësaj është kritike, dhe jo plotësisht e qartë.
Në fshatin Müsch, në kryqëzimin e lumenjve Ahr dhe Trierbach, Michael Stoffels, 32 vjeç, tha se ai nuk kishte marrë asnjë paralajmërim nga qeveria, por që një fqinj e kishte thirrur për ta njoftuar atë për ujërat që ngriheshin me shpejtësi të mërkurën.
Ai u kthye me shpejtësi në shtëpi nga dyqani afër dhe arriti të shpëtojë atë që mundi. Ai ishte me fat, tha ai, pasi ka depo në nivelin e tokës dhe zona e tij e jetesës është mbi atë kështu që 12 metra ujë që shtëpia e tij mori nuk shkaktuan dëme të konsiderueshme.
Por fshati me 220 vetë u bllokua nga përmbytjet e shpejta që një banore, Maria Vazquez, tha se e bënë punën e tyre në më pak se dy orë. Të premten në mbrëmje ishte pa energji elektrike, ujë të rrjedhshëm ose mbulim të telefonit celular.
Bregu i lumenjve ishte skena e shkatërrimit, me makina të thërrmuara dhe trungje të mëdha pemësh, ndërsa shumë nga rrugët me kalldrëm ishin të mbuluara me baltë dhe mbeturina. Kamionë mobiljesh të prishura, degë pemësh dhe copa gurësh po drejtoheshin ngadalë mbi linjat e rrymës.
“Shumë makina të mira u përplasën ose u shkatërruan”, tha zonja Vazquez, e cila punon në një dyqan afër riparimit të automjeteve. “Unë punoj me makina, kështu që është e trishtuar, por shpresoj vetëm që të gjithë njerëzit të jenë mirë”
Përtej kufirit në Belgjikë, 20 persona u konfirmuan të vdekur dhe 20 mbetën të zhdukur, tha të Premten kryeministri i vendit, Alexander De Croo, duke i quajtur përmbytjet “më katastrofiket që vendi ynë ka njohur ndonjëherë”.
Ujërat u ngritën në liqenet në Zvicër dhe përtej rrugëve ujore në Holandë, duke lënë qindra shtëpi pa energji dhe duke zhytur qendrën e qytetit të Valkenburgut në Holandë, megjithëse asnjë nga vendet nuk pësoi vdekjet ose shkatërrimin e shkaktuar në qytetet gjermane.
Medard Roth, kryetari i bashkisë së Kordel, në shtetin e Rheinland-Pfalz, mbrojti sistemet e paralajmërimit dhe tha se ai aktivizoi reagimin emergjent të përmbytjes së qytetit të tij pasi ishte paralajmëruar se ujërat e lumit Kyll po i afroheshin niveleve të rrezikshme. Por ujërat u ngritën shumë shpejt për t’u mbajtur nga masat e zakonshme.
“Që të mërkurën pasdite në 3:30 pasdite, zjarrfikësit e Kordel filluan vendosjen e masave të sigurisë ”, tha Z. Roth për Bild. “Në orën 6 të pasdites, gjithçka ishte tashmë nën ujë. Askush nuk mund ta parashikonte atë. ”
Ursula Heinen-Esser, ministrja e mjedisit për shtetin e Nordrhein-Westfalen, tha gjatë një prezantimi në internet të premten se ujërat e përmbytjes kishin arritur “nivelet të paregjistruara kurrë më parë”.
Sistemi gjerman i paralajmërimit të përmbytjeve u lë në dorë zyrtarëve lokalë të vendosin se çfarë veprimi duhet të ndërmarrin, mbi teorinë se ata janë më të informuar për terrenin lokal dhe se sa njerëz ose prona qëndrojnë në rrugën e një lumi të tejmbushur.
Në disa raste duket se paralajmërimet janë lëshuar me kohë. Në qytetin e Wuppertal, i vendosur në një luginë të përgjysmuar nga lumi Ëupper, një komitet krize duke përfshirë policinë, departamentin e zjarrfikësve dhe zyrtarët e qytetit përdorën mediat sociale për të nxitur njerëzit të qëndronin në shtëpi.
Të enjten herët, pak pas mesnatës, ata lëshuan një sirenë paralajmëruese, e cila tingëlloi shumë si lloji i përdorur gjatë Luftës së Dytë Botërore, për të njoftuar banorët që të lëviznin në katet më të larta ose të evakuoheshin ndërsa ujërat u rritën.
Wuppertal pësoi dëme në pronë, të tilla si përmbytje në orkestrën e shtëpisë lokale të operës, por pa fatalitet, tha Martina Eckermann, një zëdhënëse e qytetit.
Por në vende të tjera paralajmërimet erdhën shumë vonë.
Në rrethin Ahrweiler të Rheinland-Pfalzit fqinj, zyrtarët rajonalë lëshuan paralajmërimin e tyre të para për banorët që jetojnë pranë brigjeve të lumit ndërsa ai afrohej në nivelin rekord prej 3 metrash, ose gati 10 metra. Vetëm tre orë më vonë, pasi ujërat u shtynë përtej rekordit të mëparshëm të përmbytjes u shpall një gjendje emergjence.
Në atë kohë, shumë njerëz kishin ikur në nivelet e sipërme të shtëpive të tyre, por ata që nuk mund të lëviznin mjaft shpejt vdiqën, siç ishin 12 banorë me aftësi të kufizuara të një shtëpie kujdesi në Sinzig, të cilët nuk u njoftuan me kohë për t’u ndihmuar të iknin nga katet e para, para se të vinin ujërat.
“Paralajmërimet arritën,” tha Z. Kirsche i Shërbimit Gjerman të Motit. “Por pyetja është pse nuk u bënë evakuimet më shpejt? Kjo është diçka për të cilën duhet të mendojmë “.
/Burimi: NY Times/ Përshtati në shqip: Priza.al/
