Peshkaqenët kanë ekzistuar për të paktën 450 milionë vjet, duke mbijetuar kështu katër nga pesë zhdukjet masive, që përfshinë edhe katastrofën që zhduku dinozaurët 66 milionë vjet më parë.
Për kontekstin, kjo i bën peshkaqenët më të vjetër se dinozaurët, të cilët u shfaqën afërsisht 240 milionë vjet më parë, madje edhe pemët, të cilat evoluan në Tokë rreth 390 milionë vjet më parë.
Pra, si kanë mbijetuar peshkaqenët, si grup, kaq gjatë? Cilat janë sekretet e jetëgjatësisë së tyre?
Një shpjegim mund të jetë se peshkaqenët janë të aftë të modifikojnë fiziologjinë e tyre në përgjigje të kushteve mjedisore, të tilla si zvogëlimi i madhësisë kur rriten temperaturat. Kjo aftësi i mundëson specieve që të përshtaten shpejt me ndryshimet e shpejta të zonave ekologjike.
Christopher Loëe, një profesor i biologjisë detare dhe drejtor i Laboratorit të Peshkaqenit në Universitetin Shtetëror të Kalifornisë Long Beach, tha për Live Science se disa peshkaqenë kanë gjenome të mëdha, të cilat mund të përmbajnë gjene që mund t’u kanë mundësuar të tolerojnë kushtet klimatike të kaluara.
Për më tepër, disa lloje elasmobranchii, një nënklasë e grupit të peshkut kërcor që përfshin peshkaqenë, mund të lëvizin midis mjediseve të ujërave të ëmbla dhe të kripura, një sfidë e madhe fiziologjike.
Carcharhinus leucas është një nga peshkaqenët më të njohur që është i aftë të jetojë në mjedise me ujë të freskët dhe të kripur. Kjo aftësi ka të ngjarë të ketë ndihmuar speciet e kaluara të peshkaqenëve kur temperaturat globale po ndryshonin dhe sasi të mëdha uji të freskët po hynin në oqeane për shkak të shkrirjes së akullit.
Kjo shkathtësi ka të ngjarë të mbështesë jetëgjatësinë e peshkaqenëve si grup, tha Gavin Naylor, drejtor i Programit të Floridës për Kërkimin e Peshkaqenëve.
Për shembull, peshkaqenët gjenden në pjesë të ndryshme që jetojnë në oqeane të thella, dete të cekëta dhe madje edhe lumenj dhe mund të gëlltisin një sërë ushqimesh, duke përfshirë plankton, peshq, gaforre, foka dhe madje edhe balena, sipas Muzeut Hostorik Kombëtar në Londër.
E thënë ndryshe, nëse një zonë ose burim ushqimi kërcënohet, diversiteti i peshkaqenëve si grup do të thotë se ndërsa disa specie mund të përjetojnë vështirësi apo edhe zhdukje, të tjera ka të ngjarë të mbijetojnë.
Ne zakonisht mendojmë për peshkaqenët si ekskluzivisht mishngrënës, por tani e dimë se ata janë ngrënës më të ndryshëm, sipas një studimi të vitit 2018 në revistën Proceedings of the Royal Society B. Kjo përshtatshmëri kur kërkojnë një vakt mund t’i ketë lejuar gjithashtu të mbijetojnë kohët e mungesës.
Por ndërsa peshkaqenët kanë arritur të shmangin zhdukjet e mëparshme masive me përshtatshmërinë e tyre, ata aktualisht po përballen me një sfidë të paprecedentë: aktivitetin njerëzor.
“Peshkaqenët kanë qenë në gjendje të përballen mjaft mirë me ndryshimet klimatike në të kaluarën, por sfida më e madhe për peshkaqenë dhe rrezet e botës sot është mbipeshkimi. Nuk ka trika të zgjuar në të cilat këto kafshë mund të përdorin për të luftuar me peshkimin jashtë ujit,” tha Naylor.
Efektet e ndotjes dhe humbjes së habitatit gjithashtu mund të ndikojnë në humbjen e tyre në disa vende.
Roli i peshkaqenëve në ekosistemin e përgjithshëm të oqeanit nuk mund të nënvlerësohet. Për shkak se kaq shumë peshkaqenë janë grabitqarë të kulmit, ata ka të ngjarë të luajnë role të rëndësishme në rregullimin e stabilitetit të organizmave më të ulët në zinxhirin ushqimor.
Grabitqarët janë shumë më pak të shumtë se planktoni, por ata kanë një efekt të madh pasi ushqehen me peshq grabitqarë që ushqehen me barngrënës që ushqehen me plankton.
“Nëse hiqni grabitqarët e majës, kjo mund të rezultojë në të gjitha llojet e ndryshimeve në sistem”, tha Naylor./Kosovapress
