Një sulm ndaj një vendi si Polonia, anëtare e NATO-s që nga viti 1999, do t’i detyronte të gjithë anëtarët e Aleancës Atlantike për mbrojtjen e saj. Megjithatë, për të aktivizuar mekanizma të caktuar reagimi, është thelbësore të përcaktohet se nga vjen sulmi dhe nëse është një veprim i qëllimshëm apo një aksident. Kjo është ajo që parashikojnë nenet 4 dhe 5 të Traktatit të NATO-s.
Neni 4 – Pas rënies së një rakete mbi Poloninë (anëtare e NATO-s që nga viti 1999), Varshava ka vlerësuar nëse duhet të thirret në art. 4 të Traktatit të NATO-s ku thuhet: “Palët do të konsultohen me njëra-tjetrën sa herë që, sipas mendimit të njërës prej tyre, kërcënohet integriteti territorial, pavarësia politike ose siguria e njërës prej palëve”. Ajo tashmë është thirrur shtatë herë në të kaluarën. Më 24 shkurt 2022, Bullgaria, Republika Çeke, Estonia, Letonia, Lituania, Polonia, Rumania dhe Sllovakia të shqetësuara për pushtimin rus të Ukrainës kërkuan konsultime me aleatët.
Neni 5 -Krejt ndryshe është kërkesa e artit. 5 i Traktatit i cili parashikon: “Palët bien dakord që një sulm i armatosur kundër një ose më shumë prej tyre do të konsiderohet si një sulm i drejtpërdrejtë kundër të gjitha palëve dhe, nëse ndodh një sulm i tillë, secila prej tyre do të ndihmojë palën ose palët e sulmuara. , duke ndërmarrë veprime të tilla sipas nevojës, duke përfshirë përdorimin e forcës së armatosur”. Pra, nëse një vend i NATO-s sulmohet, e gjithë NATO mund të reagojë kolektivisht, duke shkuar në luftë në mbrojtje të vendit të sulmuar. Çdo sulm i tillë i armatosur dhe të gjitha masat e marra si rezultat i tij do t’i njoftohen menjëherë Këshillit të Sigurimit. Këto masa do të përfundojnë kur Këshilli i Sigurimit të ketë marrë masat e nevojshme për rivendosjen dhe ruajtjen e paqes dhe sigurisë ndërkombëtare. L’ prandaj aktivizimi i masave nuk është automatik dhe parakusht është që shteti që ndihet i sulmuar të thërrasë konsultimin me aleatët e tjerë dhe ndërhyrjet e mundshme. Arti. 5 u thirr vetëm një herë pas sulmit terrorist të 11 shtatorit nga Al Kaeda në SHBA.
NATO – Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut, e krijuar në Uashington më 4 prill 1949, është një sistem sigurie kolektive. Fillimisht e nënshkruar nga dymbëdhjetë kombe, ajo është zgjeruar me kalimin e viteve, së shpejti pjesë e saj do të jenë edhe Finlanda dhe Suedia, duke u bërë anëtari i 31-të dhe i 32-të i Aleancës Atlantike. Ukraina, nga ana tjetër, duke mos qenë anëtare e NATO-s, nuk ka nxitur paktin e mbrojtjes kolektive.
