80 pacientët me linë e majmunëve në Evropë dhe Amerikë janë infektuar me llojin e Afrikës Perëndimore.
Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) ka njoftuar se aktualisht janë tetëdhjetë raste të konfirmuara të lisë së majmunëve në 11 vende, si dhe disa dhjetëra raste të dyshuara. Tre infeksione u diagnostikuan edhe në Itali, në Institutin Kombëtar të Sëmundjeve Infektive (INMI) “Lazzaro Spallanzani” në Romë. Burimi i këtyre shpërthimeve, të konsideruara anormale nga ekspertët për shkak të endemisë së sëmundjes, nuk është përcaktuar ende: ndër shkaqet e mundshme të përmendura nga shkencëtarët janë tufa kafshësh të egra të infektuara; një mutacion në patogjen që e ka bërë më të lehtë infektimin e njerëzve; një efikasitet më i ulët i sistemit imunitar, ndoshta i lidhur me pandeminë COVID-19. Megjithatë, për momentin nuk ka siguri.
Megjithatë, dimë se lloji më pak agresiv i virusit të lisë së majmunit, i karakterizuar nga vdekshmëria më e ulët, po qarkullon në Evropë dhe Amerikë.
Vdekshmëria e lisë së majmunëve
Siç specifikohet në një dokument nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), ekzistojnë dy linja kryesore të virusit që shkakton linë e majmunëve, një patogjen i ADN-së që i përket gjinisë Orthopoxvirus (familja Poxviridae): e para është kladi i Afrikës Perëndimore, ai i gjetur edhe në dhjetëra raste në Evropë dhe Amerikë; e dyta është pellgu i Kongos / Kladi i Afrikës Qendrore. Dallimi thelbësor midis dy llojeve qëndron në faktin se i dyti është dukshëm më vdekjeprurës se tjetri. OBSH saktëson se shkalla e vdekjes për kladin e Afrikës Perëndimore është 1 për qind, ndërsa për atë të Kongos mund të arrijë deri në 10 për qind. Një artikull tjetër i OBSH-së thotë se shkalla e vdekshmërisë së lisë së majmunëve ka qëndruar në 3 deri në 6 përqind në vitet e fundit, por nuk specifikon prejardhjen e përfshirë. Sipas artikullit “Monkeypox: Çfarë dimë për shpërthimet në Evropë dhe Amerikën e Veriut?” botuar në revistën shkencore autoritative The British Medical Journal, duke cituar të dhëna nga Qendra Evropiane për Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve (ECDC), kladi i Afrikës Perëndimore do të kishte një shkallë vdekjeje prej 3.6 për qind, bazuar në atë që doli nga studimet e kryera në kontinentin afrikan.
Megjithatë, ekspertët nënvizojnë se në vendet perëndimore shkalla e vdekshmërisë sigurisht që do të ishte më e ulët, për shkak të kujdesit shëndetësor modern dhe gjendjes më të mirë shëndetësore/ushqyese të popullsisë.
Kush ka rrezik më të madh?
The British Medical Journal specifikon se vdekshmëria e lisë së majmunit – që të mos ngatërrohet me linë e njeriut, shumë më vdekjeprurëse, por tashmë e zhdukur – është më e lartë tek fëmijët, të rinjtë dhe te subjektet me mangësi në sistemin imunitar (imunokompromentuar) . Një studim i kryer me 300 pacientë në Republikën Demokratike të Kongos, ku qarkullon kladi më agresiv, zbuloi se shkalla e përgjithshme e vdekshmërisë ishte 10 për qind, e njëjta shifër e treguar nga OBSH, megjithatë, fëmijët që nuk mbroheshin nga vaksina ishin deri në 20 për qind.
Duhet pasur parasysh se popullata e moshuar/rritur në Perëndim mbrohet nga vaksina kundër lisë, e cila vlen edhe kundër lisë së majmunëve. Efektiviteti do të ishte rreth 85 për qind, sipas të dhënave të OBSH-së. Gjatë një shpërthimi të mëparshëm në vitin 2003 në Shtetet e Bashkuara, me rreth 80 raste të diagnostikuara nga kontakti me qentë e infektuar, kishte vetëm dy raste të rënda, njëri prej të cilëve zhvilloi encefalit. Asnjë nga pacientët nuk humbi jetën. Ekspertët nënvizojnë se rreziku për popullatën e përgjithshme mbetet shumë i ulët, por sigurisht që situata duhet monitoruar, edhe duke qenë se origjina e shpërthimeve nuk është identifikuar./ Psikologjia
