UNESCO ka publikuar raportin e fundit mbi Parkun Kombëtar Arkeologjik të Butrintit duke analizuar rreziqet dhe duke kërkuar sërish përcaktimin e kufijve të sitit.
UNESCO vëren se katër janë faktorët që mund të ndikojnë mbi Butrintin në vitin 2024: ndërtimet, aktivitetet e jashtëligjshme, ndikimi i turizmit dhe plani i menaxhimit ose sistemet e menaxhimit.
“Më 4 tetor 2023, Qendra e Trashëgimisë Botërore ftoi Shtetin Palë, Shqipërinë të dorëzonte një raport mbi gjendjen e ruajtjes (së Butrintit) pas informacionit të marrë nga palët e treta për ndërtimet e reja dhe objekte turistike në pronën e Trashëgimisë Botërore, me prova mbështetëse vizuale, si dhe gjetjet e Qendrës së Përbashkët të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s/lCOMOS.
Misioni Këshillimor në pronën e Trashëgimisë Botërore nga 26-28 tetor 2022, mbi cenueshmërinë e vlerës së jashtëzakonshme universale të pronës (së Butrintit) dhe konfirmimin e heqjes së 600 ha nga Parku Kombëtar, e cila nuk ishte njoftuar në Qendrën e Trashëgimisë Botërore dhe përbënte ndryshim në regjimin e mbrojtjes së një pjese të ndjeshme të zonës buferike të pronës”, thuhet që në fillim të raportit.
Në vijim, raporti i Unesco-s vëren se “Plani i menaxhimit përfshin themelimin e një fondacioni dhe menaxhimin e ardhshëm të zonës A3(zona arkeologjike) pas një periudhe kalimtare.
Është fatkeqësi që ky proces mund të rezultojnë në një fragmentarizim të mjedisit të menaxhuar, pasi zona A3 nuk përfshin gjithë pronën(e Butrintit). Kjo, duhet të shmanget me çdo kusht”, thuhet në raport.
Sipas dokumentit, UNESCO mirëpret rolin mbikëqyrës të Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit për të gjithë pronën Pasuri Botërore, por duke nënvizuar kërkesat urgjente.
“Sqarimi i kufijve të pronës dhe i zonës së mbrojtur është urgjent veçanërisht në këtë kontekst. Sqarimi urgjent kërkohet mbi si do të menaxhohen e konservohen seksionet e pronës që nuk mbulohen nga harta e A3(zona arkeologjike) që do të administrohet nga Fondacioni I Butrintit”, thuhet në raport.
Raporti I UNESCO-s shpreh keqardhje që ky sqarim i kufijve të pronës dhe zonës së mbrojtur, që pritet që nga 15 shkurti i vitit 2023, është ende në pritje.
“Kjo është veçanërisht urgjente në kontekstin e fundit, duke pasurt parasysh që misioni i vitit 2022 konfirmoi që afërsisht 600 ha janë hequr nga Parku Kombëtar afër Ksamilit ku një komleks rezidencial po ndërtohej në atë kohë dhe kjo tokë, shtrihet në Buffer zonë- zonë e mbrojtur, e aprovuar në vitin 2007. Rregullorja e zonave të mbrojtura dhe përdorimi i gjithë zonave të Parkut Kombëtar duhet të sqarohen në lidhje me mbrojtjen e pronës dhe funksionin e zonës së mbrojtur”, thuhet në raport.
Në anën tjetër, raporti ndalet edhe projektet zhvillimore që janë planifikuar, siç është edhe Qendra e Vizitorëve, duke e parë atë edhe në kontekstin e peizazhit. “Kjo kërkon gërmime arkeologjike”, thuhet mes të tjerash.
